مهدیه آقازمانی

حجم زیاد بیمار و زمان محدود برای ویزیت، برخی از پزشکان را بر آن می‌دارد که همزمان چند بیمار را ویزیت کنند. این کار نه‌تنها برخلاف اصول حرفه‌ای و اخلاق پزشکی است، بلکه به حریم خصوصی بیمار نیز خدشه وارد می‌کند. با اجرای طرح تحول سلامت، یکی از اقداماتی که وزیر بهداشت بر آن تاکید کرد، ممانعت از ویزیت گروهی پزشکان بود. معاونت درمان نیز چندی پیش گفته بود مردم با مشاهده کم‌کاری پزشکان در مدت زمان ویزیت می‌توانند شکایت کنند. براساس استانداردهایی که وزارت بهداشت تعیین‌کرده، پزشک عمومی در هر ویزیت باید 15 دقیقه، متخصص20 دقیقه و فوق‌تخصص 25 تا 30 دقیقه و روان‌پزشکان 30 دقیقه برای بیمارانشان وقت بگذارند، اما چند درصد از پزشکان این استاندارد را رعایت می‌کنند و آیا اصلا قادر به رعایت آن هستند؟ در «جامعه سالم» این هفته به این موضوع پرداخته‌ایم.

اسم بعضی از پزشکان متخصص سر زبان‌ها افتاده و گاهی تا ساعت 12-11 شب هم بیمار ویزیت می‌کنند و شاید با این حجم بیماری که هر روز روانه مطب آنها می‌شود، صحبت از استاندارد زمان ویزیت بیمار بعید به نظر بیاید. دکتر ف. یکی از همین متخصصان است که معمولا مطبش از ساعت 2 باز می‌شود و تا زمانی که بیماران وقتی و بین وقتی حضور دارند، در مطب می‌ماند. او متخصص زنان و زایمان است و معمولا 4-3 بیمار را با هم ویزیت می‌کند. وقتی در مورد رعایت زمان ویزیت با او صحبت می‌کنم، می‌گوید: «با این حجم بیمار راهی جز این ندارم و تا حالا بیماران اعتراضی نداشتند و سعی کردم به اندازه کافی برایشان وقت بگذارم.»

خانم جوانی که تقریبا پا به ماه است، به دیوار تکیه داده و منتظر است تا وارد اتاق دکتر شود. از او می‌پرسم چند ساعت است معطل شدی؟ می‌گوید: «مطب خانم دکتر همیشه شلوغ است و همیشه 3-2 ساعت باید بنشینم تا نوبتم شود. تازه نیم ساعتی هم در اتاقشان معطل می‌شوم، چون خانم دکتر 4 تا مریض را با هم می‌بینند.» یکی دیگر از بیماران جلوتر آمد و گفت: «ولی من دوست ندارم وقتی که در مورد بیماری‌ام با دکتر صحبت می‌کنم، یک نفر دیگر هم به حرف‌های من گوش کند، تازه بعضی وقت‌ها مریض‌ها در مورد مشکل من اظهارنظر هم می‌کنند و این اصلا خوب نیست. یک بار به خانم دکتر گفتم ولی او گفت فکر کن کسی غیر از خودت نیست و راحت حرفت را بزن!» از اتاق انتظار که بیرون آمدم، چند مریض در راه پله‌ها نشسته بودند و برخی دیگر در حیاط قدم می‌زدند. با خودم گفتم اگر پزشکی با این حجم بیمار مواجه شود، چه کار باید بکند تا هم حریم خصوصی بیماران حفظ شود و هم زمان کافی برای بیماران بگذارد؟! یکی از موضوعات مورد توجه در طرح تحول سلامت توجه به حقوق بیماران است که یکی از مصادیق آن رعایت زمان مناسب ویزیت است. دکتر علی شهرامی، معاون اجرایی معاونت درمان وزارت بهداشت در گفت‌وگو با «سلامت» با بیان اینکه در سال‌های اخیر ویزیت گروهی بیماران کمتر از قبل شده، می‌گوید: «ویزیت گروهی بیماران بیشتر در بخش خصوصی اتفاق می‌افتد و علتش این است که یک پزشک در یک شهرستان شهرت خاصی دارد یا تخصصش در یک شهرستان کم است.» دکتر شهرامی با تاکید بر اینکه ویزیت گروهی بیماران در مطب تخلف است، ادامه داد: «پزشک حق ندارد حریم خصوصی بیمار را به خطر بیندازد و بیمار می‌تواند شکایت کند و پیگیری اتفاق‌هایی که در مطب‌های خصوصی می‌افتد با سازمان نظام پزشکی است.»

راه‌اندازی کلینیک‌های ویژه

بعضی اوقات ویزیت‌های گروهی در بیمارستان‌های دولتی نیز اتفاق می‌افتد. معاون اجرایی معاونت درمان وزارت بهداشت با تایید بر این موضوع، ویزیت گروهی در بیمارستان‌های دولتی را ناشی از دو مشکل می‌داند: «ازدحام بیمار در بیمارستان‌های دولتی و کمبود فضا برای انجام ویزیت 2 مشکل اصلی برای ویزیت گروهی است؛ به گونه‌ای که پزشکانی داریم که تمایل دارند برای 500 مریضی که در هفته باید ویزیت کنند، صبح و بعداز‌ظهر در بیمارستان حضور داشته باشند ولی فضای کافی برای این کار در بیمارستان نیست و نمی‌توانیم در بسیاری از شهرستان‌ها برای 40 پزشک بیمارستان، 40 اتاق تهیه کنیم تا مریضشان را ویزیت کنند.» به گفته این مقام مسئول در وزارت بهداشت، طرحی از سال 94 شروع و تا انتهای 95 آغاز شده که براساس آن 200 کلینیک ویژه راه‌اندازی می‌شود که حاوی 10 مطب مجزا هستند و با ایجاد این فضا، پزشکان می‌توانند به موقع بیمارانشان را ویزیت کنند. دکتر شهرامی معتقد است زمانی که فضای مناسب برای ویزیت بیماران در بیمارستان باشد و تعداد پزشکان متخصص افزایش پیدا کند، می‌توان در بخش دولتی چنین مشکلاتی را برطرف کرد و نظارت دقیق‌تری بر عملکرد پزشکان داشت. همچنین از امسال با تمام وقت کردن پزشکان حجم ساعات ویزیت پزشکان متخصص در بخش دولتی افزایش خواهد یافت.

اجرای طرح نوبت‌دهی آنلاین

معاون اجرایی معاونت درمان وزارت بهداشت از اجرای طرحی می‌گوید که به صورت پایلوت در استان کرمان و یزد اجرا شده و نتایج خوبی در نوبت‌دهی به بیماران داشته است: «در بیمارستان‌های آموزشی کرمان و یزد سیستم نوبت‌دهی طراحی و اجرا شده که ورود و خروج بیمار به بیمارستان را ثبت و خودکار استاندارد زمان ویزیت کردن پزشک را مشخص می‌کند و اگر پزشکی بیش از استاندارد تعیین شده بیمار ویزیت کند، از طرح تشویقی طرح تحول خارج می‌شود. این نرم‌افزار به صورت پایلوت در
2 دانشگاه کرمان و یزد به‌ کار می‌رود و به دیگر دانشگاه‌ها نیز اعلام شده و برخی دانشگاه‌ها نیز خودشان نرم‌افزارهای دیگری طراحی کردند و تا نیمه سال 94 قرار است مراکزی که امکان عرضه خدمات دارند به این نرم‌افزارها مجهز شوند و بقیه نیز باید در ابتدا امکانات بیمارستان را تکمیل کنند.» به گفته دکتر شهرامی، تفاوت ویزیت گروهی بیماران در بخش دولتی و خصوصی این است که در بخش خصوصی پزشک ملزم نیست این حجم بیمار را ببیند ولی در بخش دولتی به دلیل تقاضای زیاد بیماران، پزشک ملزم است این کار را انجام دهد.

نظارت بر مطب‌ها بر اساس شکایات مردم است

معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی اعتقاد دارد، فقط تعداد کمی از پزشکان زمان لازم را برای مدیریت بیماران نمی‌گذارند و بقیه حقوق بیماران را رعایت می‌کنند. دکتر رضا جهانگیری در مورد نحوه نظارت بر مطب‌های خصوصی به «سلامت» می‌گوید: «بیشتر نظارت ما بر مطب‌های خصوصی بر اساس شکایت مردم است ولی با کمک انجمن‌های علمی نیز نظارت وجود دارد ولی شکایت در این زمینه مربوط به عده معدودی از پزشکان بوده است.» موضوع مهم دیگری که دکتر جهانگیری به آن اشاره می‌کند، تقاضای بیماران برای کاهش ساعات ویزیت است: «گاهی اوقات به دلیل تعداد بیماران، پزشک مجبور است مدت زمان ویزیت را کم کند و گاهی نیز بیمارانی که در اتاق انتظار مطب نشسته‌اند، اعتراض می‌کنند که چرا پزشک زمان ویزیت را طولانی‌ می‌کند، در حالی که تعداد زیادی مریض معطل مانده‌اند. دکتر جهانگیری راهکار سامان‌دادن به وضعیت آشفته مطب‌ها و ویزیت‌های گروهی را در واقعی‌ کردن تعرفه پزشکان توسعه بیمه‌ها به گونه‌ای که رابطه مالی پزشک و بیمار قطع شود و توسعه نظام ارجاع می‌داند.

منبع