دکتر الهام کشاورز
متخصص رادیولوژی و سونوگرافی، عضو هیات‌علمی دانشگاه شهیدبهشتی
در میان پرسش‌هایی که در حوزه زنان و زایمان به دست «سلامت» رسیده است، یکی از سوال‌های پرتکرار، سوال‌هایی است که به انواع و اقسام و ضرورت‌ها و مزایا و معایب سونوگرافی می‌پردازد. به همین دلیل، در «آداب بارداری» این هفته و هفته آتی به این موضوع خواهیم پرداخت. واقعیت این است که سونوگرافی کاربرد زیاد و دقت بالایی در علم پزشکی دارد و مهم‌تر اینکه تاکنون اثبات نشده خطری داشته باشد.
یکی از کاربردهای آن در تشخیص بیماری‌های مربوط به رحم و ضمائم آن است. بیماری‌های رحم و تخمدان انواع زیادی دارند و برای تشخیص هر یک به سونوگرافی خاصی نیاز است که در این مطلب به همه آنها اشاره خواهد شد.
سونوگرافی در هر سنی انجام میشود ولی در هر مرحله از زندگی دلیل خاصی دارد؛ مثلا علت انجام بیشتر سونوگرافی‌ها در سنین باروری، خونریزی‌های غیرطبیعی یا بارداری است. در سنین قبل از ازدواج هم خانم‌ها بیشتر به دلیل وجود کیست تخمدان مراجعه می‌کنند. در سنین یائسگی، دلیل اصلی انجام سونوگرافی، خونریزی غیرطبیعی است.
انواع سونوگرافی
سونوگرافی از روی شکم: معمول‌ترین سونوگرافی نوع شکمی است که برای همه، حتی دختران قابل‌انجام است. در این نوع سونوگرافی، وسیله‌ای به نام پروپ را روی شکم می‌گذارند و رحم و تخمدان‌ها بررسی می‌شوند.
سونوگرافی واژینال: سونوگرافی از روی شکم دقت سونوگرافی واژینال را ندارد. این سونوگرافی از راه واژن و برای زنانی که ازدواج کرده‌اند، کاربرد دارد و پزشک می‌تواند از فاصله نزدیک‌تری درون رحم و ضمائم آن را ببیند.
هیستروسالپنوگرافی: در اصطلاح همان عکس رنگی است که برای اطمینان از باز بودن لوله‌های رحمی و شکل دقیق حفره رحم انجام میشود. این روش نیمه‌تهاجمی است یعنی ماده حاجب باید از طریق دهانه رحم به داخل آن تزریق شود. اگر ماده حاجب از راه لوله‌ها وارد حفره لگن شود، نشانه این است که لوله‌ها باز هستند.
سونوهیستروگرافی: در این روش به جای ماده حاجب از سرم استفاده میشود. سرم باعث باز شدن حفره رحم میشود تا اگر ضایعه فضاگیر، پولیپ و چسبندگی در رحم وجود دارد، دیده شود. سونوهیستروگرافی باید در نیمه اول قاعدگی انجام شود چون افزایش ضخامت رحم در نیمه دوم باعث اشکال در تشخیص میشود و ممکن است لازم باشد این کار دوباره تکرار شود.
سونوگرافی سه بعدی: سونوگرافی سه بعدی باید با پروپی انجام شود که قابلیت دید سه بعدی را داشته باشد. در سونوگرافی سه بعدی می‌توان شکل رحم را از لحاظ دوشاخ بودن، تک‌شاخ بودن و... تشخیص داد.
البته گاهی سونوگرافی هیسترو و سه بعدی با هم تلفیق می‌شوند و این کار کمک می‌کند تا حدود و شکل رحم بهتر بررسی شود.
سونوگرافی داپلر رنگی: با این سونوگرافی می‌توان عروق را بررسی کرد. با سونوگرافی داپلر خونرسانی به کیست‌ها یا اندومتر بررسی میشود. اگر مقاومت عروق آن ناحیه باشد، معیاری برای بدخیمی محسوب میشود...
... ادامه دارد
