نگاهی به وضعیت همه‌گیری فشارخون در ایران و جهان
فشارخون ایران چند است؟
دکتررضا پاکزاد ، اپیدمیولوژیست
مدارک جدید، رویارویی بشر را با اپیدمی فشار خون در جهان نشان می‌دهد. این بیماری پیامد تغییر شیوه زندگی و رژیم غذایی است. براساس گزارش‌های جهانی، سالانه یک میلیارد نفر تحت تاثیر مخرب فشار خون قرار می‌گیرند و این بیماری با خطر سکته قلبی و مغزی رابطه شدیدی دارد. شیوع این بیماری در کشورهای جهان متفاوت است به‌طوری که شیوع آن در آمریکای لاتین 11 تا 30 درصد، در آفریقا 33 درصد، در آمریکای شمالی 18 تا 22 درصد، در اروپا 44 درصد و در کشورهای آسیای شرقی 30-25 درصد گزارش شده است. در کل در سال 2000، 26 درصد کل جمعیت جهان به فشار خون مبتلا بوده‌اند و با توجه به تغییر الگوی زندگی، این میزان در حال حاضر بیشتر است.
مدارک جدید نشان می‌دهد شیوع بیماری فشار خون در ایران در حال افزایش سریع است و در آینده بسیار نزدیک باید آماده رویارویی با اپیدمی فشار خون باشیم. افزایش طول عمر و تغییر شیوه زندگی از جمله رژیم غذایی غربی، کم‌تحرکی و شهرنشینی مزید بر علت افزایش شیوع بیماری شده است بنابراین در آینده باید آمادگی کاملی برای برخورد با این بیماری داشته باشیم. فشار خون باعث اثر تخریبی روی ارگان‌های بدن می‌شود، به‌طوری که در درازمدت باعث از کارافتادگی و نارسایی کلیه‌ها می‌شود. همچنین فشار خون روی چشم اثر می‌گذارد و خطر ابتلا به بیماری‌های چشمی از جمله گلوکوم (آب سیاه) و کاتاراکت (آب مروارید) را افزایش می‌دهد.
مطالعات مختلف نشان داده‌اند کاهش فشار خون سیستولی به کمتر از 140 میلی‌گرم جیوه و فشار خون دیاستولی کمتر از 90 میلی‌گرم جیوه، باعث کاهش خطر سکته قلبی و مغزی، نارسایی کیلوی، کم‌بینایی و نابینایی می‌شود.
فشار خون دو نوع دارد؛ فشار خون اولیه که حدود 95 درصد موارد را شامل می‌شود و علت مشخصی ندارد و به دارو و درمان بسیار مقاوم است. نوع دوم فشار خون ثانویه است که به علت خاصی مانند نارسایی کلیوی یا اختلال هورمونی ایجاد می‌شود و فقط 5 درصد موارد را شامل می‌شود و با حذف عامل ایجادکننده آن، فشار خون کاهش می‌یابد.
فشار خون با سن و جنس رابطه مستقیمی دارد. در کل فشار خون در سنین پایین در مردان بیشتر است و با افزایش سن، در زنان افزایش پیدا می‌کند به‌طوری که بعد از 65-55 سالگی، شیوع فشار خون در زنان بیشتر از مردان است. به عبارت دیگر، شیب افزایش فشار خون به علت سن در زنان سریع‌تر از مردان است. شیوع فشار خون در روستاها کمتر از شهر‌هاست ولی در افرادی که از روستا به شهر مهاجرت می‌کنند، خطر ابتلا به فشار خون افزایش می‌یابد. در کل، افراد با تحصیلات بالاتر کمتر به فشار خون مبتلا می‌شوند و در افراد سیگاری و افراد دارای چربی خون، سابقه خانوادگی فشار خون و دیابتی‌ها احتمال ابتلا به فشار خون زیاد است.
براساس نتایج مطالعه عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر، فقط 34 درصد افراد مبتلا به فشار خون از بیماری خود آگاهی دارند، 25 درصد آنها تحت‌درمان هستند و فقط 6 درصدشان فشار خون کنترل‌شده دارند. به عبارت دیگر، فقط در یک‌چهارم افراد، فشار خون درمان شده و دارای فشار خون کنترل‌شده هستند.
