توصیه‌های تغذیه‌ای دکتر محمدحسن انتظاری برای کاهش درد و التهاب در نواحی مختلف بدن
ندا احمدلو
تغذیه به‌عنوان دانشی میان‌رشته‌ای می‌تواند راه‌حل‌های مناسبی برای بهبود شرایط ما بدهد تا بتوانیم زندگی‌ای همراه با سلامت و به دور از بیماری داشته باشیم. یکی از مشکلاتی که معمولا با بالا رفتن سن سراغ افراد می‌آید، افزایش درد و التهاب در قسمت‌های مختلف بدن از جمله کمر و زانو است. در صفحه «سفره سالم» این شماره با دکتر محمدحسن انتظاری، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درباره رژیم‌های ضددرد و افزایش‌دهنده درد گفت‌وگو کرده‌ایم.
سلامت: آیا غذای خاصی می‌تواند باعث کاهش درد و التهاب در بدن شود؟
بله، اما برای درمان درد و التهاب، ابتدا باید ریشه آنها را بشناسیم تا بتوانیم راه‌حلی اساسی برای درمان آنها ارائه دهیم اما به‌طور کلی، برخی مواد غذایی و ریزمغذی‌ها می‌توانند تاثیر بسزایی در کاهش التهاب‌ها داشته باشند. بین خوراکی‌های مختلف، آنهایی که سرشار از اسیدهای چرب امگا3 هستند، می‌توانند در تخفیف درد و التهاب بدن، نقش پررنگ‌تری داشته باشند.
سلامت: مثلا چه خوراکی‌هایی؟
سرگروه این خوراکی‌های ضدالتهاب، ماهی‌های چرب و غذاهای دریایی هستند. گردو هم با داشتن حدود 10 درصد امگا3، خوراکی ضدالتهاب مناسبی است. حدود 10 درصد از روغن کانولا یا کلزا را هم اسیدهای چرب امگا3 تشکیل می‌دهند بنابراین قرار دادن این روغن در برنامه غذایی می‌تواند در تخفیف درد و التهاب موثر باشد.
سلامت: عملکرد امگا3 در تخفیف درد و التهاب در بدن چگونه است؟
امگا3 می‌تواند با کاهش واکنش‌های التهابی باعث تخفیف دردهای التهابی شود.
سلامت: یعنی امگا3 در این شرایط مانند مسکن عمل می‌کند؟
به‌هیچ وجه! اما متاسفانه، این باور نادرست بین بسیاری از مردم رواج دارد. زمانی که می‌گوییم یک ماده غذایی برای فلان بیماری خوب است، منظورمان این نیست که به‌محض مصرف آن، بیماری بهبود می‌یابد بلکه منظور این است که بیماران باید این گروه از خوراکی‌های خاص را در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانند. مثلا افراد مبتلا به دردهای التهابی باید غذاهای دریایی، ماهی‌های چرب، روغن زیتون، روغن کانولا و گردو را در حجم متعادلی در برنامه غذایی خود بگنجانند تا به مرور زمان شاهد تاثیر مثبت این خوراکی‌های مفید بر بهبود اوضاع بیماری‌شان باشند. معمولا چند ماهی طول می‌کشد تا امگا3 موجود در این خوراکی‌ها جایگزین سایر چربی‌ها در بدن شود و تاثیر مثبت خود را نشان بدهد.
سلامت: غیر از امگا3، چه ریزمغذی‌های دیگری می‌توانند چنین نقشی داشته باشند؟
آنتی‌اکسیدان‌های فراوان موجود در میوه‌ها و سبزی‌های تازه با رنگ‌های مختلف هم جزو بهترین و مهم‌ترین مواد ضددرد و ضدالتهاب در بدن هستند. آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند با مبارزه با رادیکال‌های آزاد در بدن، جلوی درد و التهاب را بگیرند. یکی از معروف‌ترین آنتی‌اکسیدان‌هایی که اثر ضدالتهاب و ضددرد قوی دارد، «کارکامین» موجود در زردچوبه است. از این رو، به افراد مبتلا به دردهای مفصلی و التهابی توصیه می‌شود که علاوه بر میوه‌ها و سبزی‌های تازه، مصرف روزانه زردچوبه را هم در برنامه غذایی خود داشته باشند. برخی از دردها هم در گروه دردهای ناشی از وابستگی‌های تغذیه‌ای جای می‌گیرند.
سلامت: منظورتان از دردهای ناشی از وابستگی‌های تغذیه‌ای چیست؟
مثلا برخی افراد به کافئین موجود در چای یا قهوه، وابسته می‌شوند و اگر مصرف این نوشیدنی‌ها را کم یا قطع کنند، دچار دردهای موضعی مانند سردرد خواهندشد. این وابستگی خوراکی، ضرری برای بدن ندارد و می‌توان درد ناشی از آن را با مصرف چنین نوشیدنی‌هایی برطرف کرد. از طرف دیگر، گروهی از افراد هم به گلوتن موجود در گندم یا لاکتوز موجود در شیر، حساسیت دارند و با مصرف این خوراکی‌ها دچار ناراحتی و دردهای گوارشی می‌شوند. تنها راه رهایی از این نوع دردها حذف ماده حساسیت‌زاست.
سلامت: آیا ریزمغذی‌های خاصی هم وجود دارد که باعث تشدید درد و التهاب در بدن بشود؟
بله، خانواده مقابل امگا3 که همان امگا6 باشد، می‌تواند باعث افزایش التهاب و درد در بدن شود. روغن ذرت و آفتابگردان جزو معروف‌ترین خوراکی‌های حاوی امگا6 محسوب می‌شوند که می‌توانند واکنش‌های التهابی در افراد مستعد ابتلا به بیماری‌های التهابی را افزایش دهند. به‌همین دلیل، افراد مبتلا به دردهای روماتیسمی، دردهای مفصلی و دردهای ناحیه قفسه‌سینه باید مصرف خوراکی‌های حاوی امگا6 را در برنامه غذایی خود محدود و غذاهای حاوی امگا3 را جایگزین آنها کنند.
نوشابه، درد و التهاب را افزایش می‌دهد
بله، گاز موجود در نوشابه‌های گازدار می‌تواند التهاب را افزایش دهد. از طرف دیگر، غذاهای چرب، سرخ‌کردنی و خوراکی‌های حاوی رنگ‌های مصنوعی هم با تضعیف سیستم دفاعی بدن در طولانی‌مدت، افزایش درد و التهاب را در پی خواهند داشت. از این‌رو، توصیه ما همواره به محدود کردن هرچه بیشتر مواد غذایی چرب، سرخ‌کرده (به‌خصوص با روغن ذرت و آفتابگردان)، دارای مواد افزودنی و نوشیدنی‌های گازدار است. این توصیه برای افراد مستعد ابتلا به بیماری‌های التهابی با تاکید بیشتری مطرح می‌شود.
