پرسش «سلامت» از کارشناسان و مسوولان
مهدیه آقازمانی
نرخ باروری در سال‌های اخیر در کشور کاهش یافته و تمایل زوج‌ها نیز برای داشتن بیش از یک فرزند کم شده است. فارغ از بررسی علل و عوامل این قضیه که هم یک معضل بهداشتی و هم معضلی اجتماعی است، نگرانی از به دنیا آمدن یک فرزند سالم و داشتن بارداری موفقیت‌آمیز نیز از دغدغه‌های زوج‌هاست. این روزها یک نگرانی عمده دیگر، این است که آمار سقط‌های خود به خودی افزایش یافته است. این نگرانی را با مدیرکل دفتر سلامت خانواده و جمعیت وزارت بهداشت در میان گذاشتیم. دکتر مطلق گفت: «در این زمینه آمار رسمی وجود ندارد و نمی‌توان در مورد آن براساس شواهد اظهارنظر کرد.»
دکتر مریم کاشانیان، استاد و مدیر گروه زنان دانشگاه علوم‌پزشکی ایران نیز با بیان اینکه آمار مشخصی از سقط‌های خود به خود در کشور وجود ندارد، می‌گوید: «شواهدی است که شاید این قضیه را تایید کند. در قدیم چون وسایل تشخیص به خوبی امروز نبود، خانم‌ها از همان ابتدا، متوجه بارداری خود نمی‌شدند ولی در حال حاضر اینگونه نیست و اگر جنین سقط شود هم سریع تشخیص داده می‌شود، بنابراین شاید اینکه گفته می‌شود آمار سقط زیاد شده، یک تصور کاذب باشد. درحال‌حاضر نه آماری از سقط در قدیم وجود دارد و نه در حال حاضر آمار رسمی از سقط‌های خود به خود موجود است که بتوانیم آنها را با هم مقایسه کنیم.» دکتر کاشانیان که چند سال رئیس بیمارستان تخصصی زنان شهید اکبریان بوده، در مورد علل سقط به «سلامت» می‌گوید: «عوامل محیطی که در زندگی روزمره ما وجود دارند، احتمال سقط را در بارداری افزایش می‌دهند؛ عواملی مانند آلودگی هوا و آلودگی‌های محیطی، افزایش سن ازدواج و افزایش سن فرزندآوری، ازدواج فامیلی، استرس و بیماری‌های زمینه‌ای در مادران که ناشی از شیوه زندگی آنهاست.» این متخصص زنان‌و‌زایمان با تاکید بر اینکه بیشتر سقط‌ها در 3 ماه اول بارداری اتفاق می‌افتد، توضیح می‌دهد: «در هر بارداری 15 درصد احتمال سقط وجود دارد و معمولا سقط برای بار اول به‌دلیل مشکلات کروموزومی در سلول تخم رخ می‌دهد و نباید تصور کرد این مشکلات در بارداری‌های دیگر تکرار می‌شود.» به گفته دکتر کاشانیان، خانم‌ها باید برای اصلاح شیوه زندگی‌شان غذاهای سالم بخورند، از چاقی پیشگیری کنند، سن بارداری را بی‌جهت بالا نبرند و تا حد امکان از آلودگی‌های محیطی دور باشند تا بتوانند خطر سقط را به حداقل برسانند. دکتر شیرین نیرومنش، فوق‌تخصص طب مادر و جنین و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران با بیان این مطلب توضیح می‌دهد: «در حال حاضر مادران از قبل باردار شدن به پزشک مراجعه می‌کنند و تحت‌نظر هستند و اگر بارداری پوچ اتفاق بیفتد یا قلب جنین تشکیل نشده باشد، زود تشخیص داده می‌شود ولی در قدیم هیچ‌یک از این موارد شناسایی نمی‌شدند، بنابراین تصور می‌شود که آمار سقط زیاد شده است.»
سالانه بیش از یک میلیون و 800 بارداری در کشور اتفاق می‌افتد که در سال گذشته یک میلیون و 530 مورد آن منجر به فرزندآوری شد و بقیه سقط شدند. دکتر محمد اسلامی، معاون فنی اداره سلامت خانواده جمعیت و مدارس وزارت بهداشت در پاسخ به این سوال «سلامت» که آیا بررسی در مورد سقط‌های خود به خود کشور انجام شده یا نه، می‌گوید: «آمار به ما نشان نمی‌دهد که سقط در کشور زیاد شده، بلکه شاید حساسیت جامعه نسبت به این موضوع نگرانی ایجاد کرده و ممکن است خانم‌ها از اطرافیانشان در مورد سقط بشنوند و تصور کنند در بارداری‌های بعدی هم امکان سقط وجود دارد. از طرف دیگر، درحال حاضر وسایل تشخیص از همان ابتدا بارداری را مشخص می‌کند، درحالی که در قدیم در ماه‌های سوم و چهارم معلوم می‌شد.» دکتر اسلامی در مورد تعداد بیش از 200 هزار بارداری که در سال منجر به سقط می‌شود، توضیح می‌دهد: «تعدادی از این سقط‌ها، سقط‌های درمانی هستند و تعدادی مربوط به سقط جنین‌های غیرقانونی و بقیه مختص سقط‌های خود به خودی است و برای ما سقط‌های خود به خود اهمیت بیشتری دارد. همچنین باید شرایطی فراهم شود تا سقط‌های غیرقانونی سیر نزولی پیدا کند چون سقط‌های درمانی اجتناب‌ناپذیر است. مثلا ممکن است خانمی بدون اینکه اطلاع داشته باشد باردار است، عکس رادیولوژی بگیرد که سلامت جنین را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد بنابراین اولویت ما پیشگیری از سقط‌های خود به خود و سقط‌های غیرقانونی است.»
