بیتا مهدوی
چندی است خبرهایی درباره امواج و پارازیت‌های بیماری‌زا موجی از دلهره و نگرانی برای مردم به همراه آورده است. در حالی که بعضی از پزشکان بالا رفتن آمار سرطان، تولد کودکان ناقص‌الخلقه و ناباروری را ناشی از این امواج می‌دانند.
زمانی شایعه چنان بالا گرفت که محمود واعظی وزیر فناوری و ارتباطات، 27 شهریور امسال در مورد تشعشعات پخش ماهواره‌ای گفت: «کمیته‌ای در وزارت ارتباطات تشکیل شده که در آن نماینده معاون وزیر بهداشت، معاون رئیس سازمان محیط زیست و معاون رئیس سازمان انرژی اتمی حضور دارند و حدود دو ماه است که این کمیته در مناطق مختلف و در ساعات مختلف روز و شب تشعشعات را اندازه می‌گیرد و قطعاً اگر نتایج کمیته این باشد که تشعشعات برای مردم مضر است، اعلام خواهیم کرد. گزارشی هم به آقای رئیس جمهوری داده‌ام و او هم به جد دنبال این موضوع است که اگر موردی علیه سلامت مردم باشد مستقیم و شخصاً وارد خواهند شد.»
در آخرین واکنش‌ها وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یکشنبه هفته جاری عنوان کرد: به‌طور کلی با بررسی‌هایی که انجام شده، می‌توان گفت که هیچ جای نگرانی از بابت تأثیر پارازیت‌ها بر سلامت مردم نیست و عمدتاً سطح آنها در حد استانداردهای بین‌المللی است.
دکتر سیدحسن هاشمی عنوان کرد: «گزارش نهایی این کمیته بزودی آماده و تقدیم رئیس جمهوری خواهد شد.» به گفته وی سازمان انرژی اتمی، وزارت بهداشت و وزارت ارتباطات از اعضای این کمیته بودند و در مورد اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست برای بررسی تأثیر پارازیت‌ها نیز باید از شخص دکتر ابتکار سؤال کرد اما تا جایی که به سلامت مردم مربوط شده، در حوزه وزارت بهداشت است.
پرتوهای خطرناک یا بی‌خطر
مهندس علی گورانی مسئول برنامه بهداشت پرتوهای مرکز محیط کار وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی می‌گوید: «ما در اقیانوسی از انرژی‌ها زندگی می‌کنیم که قسمت اعظم آنها انرژی‌های هسته‌ای و امواج الکترو مغناطیس هستند.»
وی با بیان این مطلب که انرژی در بدن عوارض خاصی به جا می‌گذارد، می‌افزاید: «تأثیر انرژی بستگی به این دارد که فرد چقدر در معرض انرژی باشد و شدت انرژی در چه حدی باشد و این در حالی است که انرژی عوارض زیادی از گرم شدن بدن تا انواع سرطان‌ها را می‌تواند برای شخص به وجود بیاورد. به عنوان مثال صدمات در معرض نور خورشید قرار گرفتن بستگی به مقدار انرژی و شدت آن دارد و این‌که چقدر فرد در معرض آن قرار گرفته است، دچار آسیب‌های متفاوت می‌شود.»
مسئول برنامه بهداشت پرتوهای مرکز محیط کار وزارت بهداشت خاطرنشان می‌کند: «وضعیت پرتوها هم بستگی به این دارد که منبع مولد اشعه چیست، چقدر انرژی دارد و تا چه زمانی در معرض آن قرار گرفتن است می‌تواند آسیب‌زا و خطرناک باشد.»
وی با بیان این مطلب که انرژی‌ها به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند، می‌افزاید: «بیش از 80 درصد آسیب‌هایی که به بدن انسان می‌رسد از انرژی‌های طبیعی مانند نور خورشید است به‌طوری که سرطان پوست جزو سرطان‌های شایع در کشور است و بیماری‌هایی مانند پیرگوشی و کاتاراکت (آب مروارید) به علت در معرض قرار گرفتن پرتو ماورای بنفش نور خورشید به وجود می‌آید یا دومین عامل سرطان ریه بعد از سیگار گاز رادون است که به‌طور طبیعی در طبیعت یافت می‌شود.»
مهندس گورانی با بیان این مطلب که با پیشرفت تکنولوژی از این انرژی در وسایل مختلف استفاده می‌شود، می‌گوید: «عمده‌ترین پرتو مصنوعی که در منابع پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد پرتو درمانی پزشکی است که شامل وسایلی است که در تشخیص درمان به کار گرفته می‌شود که بیشترین آسیب‌ها را به بدن وارد می‌کند.»
وی می‌افزاید: «عمده‌ترین پرتوگیری‌هایی که انجام می‌شود دکل‌های فشار قوی برق است که ارتباطات الکترو نیکی هم جزو آنها است،کل سیستم‌های الکترونیکی هم جزو وسایلی هستند که پرتو زایی‌ها را بالا می‌برند به‌طور کلی در وسایل الکترونیکی دستگاه‌هایی که گیرنده هستند خطرناک‌تر از بقیه هستند به عنوان مثال گوشی تلفن همراه خیلی پرخطر‌تر از یک فرستنده آنتن تلفن همراه است و علت هم این است که گوشی انرژی‌های پراکنده را به یک قسمت از بدن متمرکز و مانند یک ذره بین عمل می‌کند و چون گیرنده‌ها تمرکز انرژی بیشتری دارند، تلفن همراه به عنوان عامل اصلی خطر مطرح است.»
مسئول برنامه بهداشت پرتوهای مرکز محیط کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مورد امواجی که برنامه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای را مختل می‌کند، خاطرنشان می‌کند: «سیستم‌های مختل‌کننده فرکانس‌ها در اشکال مختلف به کار گرفته می‌شوند اما انرژی خود سیستم‌های مختل‌کننده از فرکانس اصلی بیشتر نیست و لازم نیست که مردم نگران شوند. این محدوده‌های فرکانسی که در کل وسایل به کار گرفته می‌شوند اگر مقدار و حدود شان از استاندارد بیشتر نشود جای نگرانی ندارند و می‌توان از آنها استفاده کرد، واقعیت این است که پارازیت‌های ماهواره انرژی‌شان از حد استاندارد بیشتر نیست.»
وی با بیان این مطلب که اظهار نظر پزشکان در مورد مضرات این امواج علمی و مسئولانه نیست، می‌گوید: «اگر از وسایل، هوشمندانه به درستی استفاده شود هیچ مشکلی به وجود نمی‌آید در غیر این صورت عوارض زیادی را برای انسان‌ها به وجود می‌آورد.»
گورانی با اشاره به این مطلب که این آنتن‌ها باید بر اساس قوانین و مقرارت به کار گرفته شود، می‌افزاید: «سازمان‌های دولتی و غیردولتی مقررات به کار‌گیری استفاده از این تجهیزات را با توجه به حفظ سلامت مردم به کار گیرند و پارازیت‌ها باید بر اساس قوانین و مقررات صحیح به کار گرفته شوند و در غیر این صورت جای ایراد وجود دارد.»
وی تأکید می‌کند: «وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات» باید پایبند قوانین و مقررات استفاده از این دستگاه‌ها باشد وزارت بهداشت هم باید وظیفه نظارتی‌اش را درست انجام دهد و سازمان‌هایی که این ابزارها را به کار می‌گیرند باید متعهد به رعایت اصول استاندارد باشند.»
وی در پاسخ به این پرسش که آیا نظارتی بر کار این دستگاه‌ها وجود دارد، می‌گوید: «خود سازمان‌ها برابر قانون متعهد هستند که این قوانین را رعایت کنند و سازمان انرژی اتمی ناظر کاربری این دستگاه‌ها و وزارت بهداشت هم ناظر سلامت است از این رو انتظار می‌رود که این نظارت‌ها بر اساس استاندارد‌ها باشد.»
پارازیت‌ها و سرطان
دکتر محمد اسماعیل اکبری جراح سرطان و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می‌گوید: «واقعیت این است که عوارض پارازیت‌ها از نظر سلامت در اولویت‌های بسیار پایینی قرار دارد زیرا وقتی آب مصرفی، هوای استنشاقی و غذاهای مصرفی مردم، موضوع دخانیات و سیگار و قلیان، اجرا نشدن یا اجرای ناقص قانون‌های حمایتی، بدن نحیف سلامت جامعه را هدف قرار داده‌اند، دیگر جایی برای امواج الکترومغناطیس باقی نمی‌ماند.»
وی می‌افزاید: «دستگاه ام‌آر‌آی وظیفه نشان دادن همین انرژی‌ها و امواج را به عهده دارد. این دستگاه انرژی مغناطیسی سلول‌های بدن را می‌گیرد، آن را تشدید می‌کند و به صورت تصویر نشان می‌دهد به همین دلیل می‌توانیم به آن دستگاه «تصویرگر جریان مغناطیس تشدید یافته» (ام‌آر‌آی) بگوییم. نکته مهم این است که، سلول‌های بدن جریان‌های مغناطیسی و الکتریکی متفاوتی دارند و بدیهی است که اعضای بدن هم به تبع آن همین‌طور باشند یعنی میزان جریان الکتریکی مغناطیسی در سلول‌های پوست با رگ، با عصب، با کبد، با معده، با غده لنفاوی و... تفاوت دارد و به همین دلیل در تصویربرداری آنها را از هم تفکیک می‌کنیم. حالا اگر نابسامانی در یک عضو پیدا شد و سلول‌های جدیدی مثلاً سلول‌های سرطان در آن عضو نمایان شدند، این بار تصویر عوض می‌شود و آنها را نشان می‌دهد پس به‌طور خلاصه بدن ما در سطح تک تک سلول‌های خود جریان‌های الکتریکی و مغناطیسی دارد و این جریان الکتریکی در سطح سلول (غشای سلول) و درون آن بسیار متفاوت است.»
رئیس مرکز تحقیقات سرطان می‌گوید: «فرکانس‌های بالای چند مگاهرتز، باعث تولید گرما و در نهایت مرگ سلول می‌شوند و آثار بیرونی و فیزیکی این اشعه‌ها خیلی زود با مرگ عضو و موجود زنده نمایان می‌شود.
در کارهای تحقیقاتی از این اشعه برای مرگ سلول‌های سرطانی (تومورها) استفاده می‌شود. فرکانس‌های بین 10 کیلوهرتز تا یک مگاهرتز باعث تغییر بیولوژیک در سلول می‌شود و می‌تواند اثر ماندگار روی سلول داشته باشد. این میزان موج همان چیزی است که بیشتر مورد توجه در آثار زیانبار امواج رادیویی قرار می‌گیرد. با این شرط امواج به صورت متناوب و مستمر به بدن انسان تابیده شود.»
وی تأکید می‌کند: «این تأثیرات منجر به شکستگی زنجیره دی‌ان‌ای و تغییر در بنیان ژنی می‌شود اما سلول هم یک ارگان زنده است و به این زودی تسلیم نمی‌شود بنابراین بارها و بارها این شکستگی زنجیره دی‌ان‌ای را اصلاح می‌کند اما ممکن است زمانی پیش بیاید یا در بعضی سلول‌ها ترمیم صورت نگیرد و سلول منحرف شود. انحراف سلول ممکن است باعث مرگ آن شود یا به تغییر ماهیت آن بینجامد یا منجر به تکثیر سلول شود که اگر این تکثیر خارج از کنترل شود، سرطان پیش می‌آید.»
کمیته‌ای که در وزارت ارتباطات مسئول عوارض پارازیت‌ها بود تاکنون اظهار نظر خاصی نکرده و کارشناسان هم از اما و اگر‌هایی صحبت می‌کنند که تأیید
نشده است.
