از کاهش کالری مصرفی تا افزایش طول تلومر

دکتر فرشاد شریفی، اپیدمیولوژیست و دبیر مرکز تحقیقات سالمندان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

چگونگی افزایش طول عمر انسان رازی است که از دیرباز به آن توجه می‌شده است. خوشبختانه مطالعات و تحقیقات دراین‌باره بی‌نتیجه نبوده و بشر توانسته شواهد زیادی درباره این راز پیدا کند اما از نظر عملی افزایش طول عمر همچنان به شکل معما باقی‌مانده است. تا به حال معلوم شده دو عامل ژنتیک و محیط در طول عمر انسان‌ها نقش دارند. موضوعی که دانشمندان روی آن تاکید زیادی دارند، شیوه زندگی انسان‌هاست. اگر انسان از همان دوران جوانی شیوه زندگی سالمی داشته‌باشد، قطعا زندگی خوبی خواهد داشت. منظور از شیوه زندگی، نوع تغذیه و فعالیت است. در «سالمندان» این هفته با 5 راز از مهم‌ترین رازهای طول عمر آشنا خواهید شد.

1.افزایش طول تلومر، افزایش طول عمر

مطالعات نشان می‌دهد احتمالا طول قسمتی از انتهای کروموزوم انسان به نام تلومر با طول عمر انسان‌ها ارتباط دارد. هر چه طول تلومر بلندتر باشد، امکان طولانی‌تر شدن عمر بیشتر است. حتی در علم پزشکی بحثی با عنوان جلوگیری از کوتاه شدن تلومر وجود دارد. طول تلومر با افزایش سن و تقسیم‌های سلولی کوتاه و کوتاه‌تر می‌شود تا اینکه مرگ سلولی اتفاق بیفتد. در سلول‌های سرطانی آنزیمی به نام «تلومراز» وجود دارد که مانع کاهش طول تلومر سلول می‌شود به همین دلیل نابودی سلول‌های سرطانی دشوار است. به این سلول‌ها اصطلاحا نامیرا گفته می‌شود. اگر فردی به‌طور ژنتیکی تلومر بلندتری داشته باشد و در معرض عوامل محیطی تهدید‌کننده حیات هم قرار نگیرد، احتمالا عمر طولانی‌تری خواهد داشت.

2. 30 درصد کاهش کالری مصرفی، 30 درصد افزایش طول عمر

مطالعاتی که روی سالمندان انجام شده، نشان داده آنهایی که عمر زیادی دارند، در طول زندگی از غذاهای حاوی آنتی‌اکسیدان بالا و کم کالری استفاده کرده‌اند. در الگوهای غذایی، الگوی غذایی مدیترانه‌ای در رابطه با طول عمر الگوی موفق‌تری است. در نواحی مدیترانه‌ای افراد بیشتر از آنتی‌اکسیدان‌ها و غلات کامل استفاده می‌کنند که کالری بالایی هم ندارند. البته ثابت نشده مصرف آنتی‌اکسیدان به‌صورت مکمل‌ و ویتامین نقشی در افزایش طول عمر داشته باشد، اما اگر آنتی‌اکسیدان در غذاهای طبیعی باشد، به احتمال زیاد در افزایش طول عمر نقش خواهد داشت. دانشمندان طول عمر انسان را مانند سهمیه‌ای می‌دانند که اگر بیشتر مصرف شود، زودتر تمام می‌شود. نتایج تحقیقات نشان داده اگر میزان کالری دریافتی 30 درصد کاهش یابد، طول عمر
30 درصد افزایش خواهد یافت ولی این تحقیق‌ها هنوز در مراحل تجربی است و روی شامپانزه‌ها انجام شده و هنوز برای انسان‌ها توصیه نمی‌شود. از طرفی، محدودیت کالری باید کاملا علمی باشد.

3. 30 دقیقه پیاده‌روی روزانه، 3 سال افزایش طول عمر

فعالیت در افزایش طول عمر بسیار موثر است. در یکی از مجله‌های معتبر دنیا، مقاله‌ای تحقیقاتی چاپ شد که نشان می‌دهد طول عمر سالمندان بالای
75 سال که فعالیت فیزیکی معمولی مثل راه رفتن و ورزش هوازی حدود 30 دقیقه در روز دارند، 3 سال بیشتر از کسانی است که فعالیت فیزیکی ندارند.

4.تشخیص و درمان سریع‌تر، عمر طولانی‌تر

موضوع مهمی که باعث شده جمعیت سالمندان در بسیاری از کشور‌های غربی و حتی کشور ما افزایش یابد، ارتقای کیفیت بهداشت و درمان در جامعه است. فشارخون بالا، بیماری دیابت کنترل‌نشده و بیماری‌هایی مانند سرطان‌ها و... بیماری‌های خطرناکی هستند که اگر سالمندان به موقع اقدام مناسبی برای مهار آنها انجام ندهند، سلامتشان به خطر می‌افتد. امروزه درمان‌های دارویی و جراحی و مراقبتی خوبی برای بسیاری از بیماری‌ها وجود دارد که باعث افزایش طول عمر سالمند و بهبود کیفیت زندگی‌شان‌ می‌شود.

5.پرهیز از سیگار، افزایش طول عمر

عمر طولانی به دور ماندن از عوامل خطر نیز بستگی دارد. کشیدن سیگار یکی از عواملی است که باعث کاهش طول عمر می‌شود. هرچه مصرف سیگار یا الکل زودتر قطع شود، عمر بیشتر می‌شود. میسائو اوکاوا یک مادربزرگ ژاپنی بود که چندی پیش، بعد از 117 سال زندگی دار فانی را وداع گفت. میسائو که سال‌ها لقب پیرترین انسان را به خود اختصاص داده بود، در خانه سالمندان زندگی می‌کرد و راز طول عمر خود را در 3 چیز می‌دانست؛ تغدیه خوب، خواب کافی و پرهیز از سیگار. او رژیم غذایی خاصی نداشت و خیلی هم به غذای سوشی علاقه‌مند بود.

منبع