نگاه متخصص طب سنتی

دکتر علیرضا عباسیان
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

در زمان قدیم آزمایش خون وجود نداشت. در آن دوران حکما معتقد بودند مایعات بدن 4 رنگ بیشتر ندارند؛ سفید و بی‌رنگ (بلغم)، تیره، خاکستری و سیاه‌رنگ (سودا)، قرمزرنگ (خون) و زردرنگ (صفرا). چربی‌ها و مواد زائد بدن در طیف مایعات سفید یا تیره (بلغم و سودا) قرار می‌گرفتند بنابراین هر زمان که تیرگی‌های خون زیاد یا گلوله‌های چربی و اجزای سفید‌رنگ در آن دیده می‌شد، تجویزهای خاصی برای بیمار داشتند. تشخیص این موضوع نیز با مشاهده خون از طریق فصد (رگ زدن) یا حجامت انجام می‌شد.

حکمای طب سنتی برای درمان چربی‌خون بالا اول از همه دستورات تغذیه‌ای و فعالیتی به بیماران می‌دادند. به این ترتیب که باید مصرف گوشت‌ها را کاهش و فعالیت بدنی‌شان را افزایش دهند. ورزش نیز تدابیر خاص خود را داشت؛ مثلا ماساژهای مخصوصی قبل و بعد از ورزش انجام می‌شد تا بیمار دچار بدن درد نشود. حتی به افراد مسنی که قادر به ورزش نبودند هم توصیه می‌شد شغلی داشته باشند؛ در مغازه‌ای فروشندگی کنند یا به پاک کردن محصولات کشاورزی بپردازند. اسب‌سواری نیز برای کاهش چربی، مفید بود. درواقع این عقیده وجود داشت که تکان خوردن اسب باعث ریز شدن اجزای چربی و خروج تدریجی آن از بدن می‌شود. اگر هم فرد توانایی هیچ فعالیتی را نداشت، به اطرافیان توصیه می‌کردند تا با او صحبت کنند چراکه صحبت کردن را هم راهی برای مصرف انرژی می‌دانستند. رفع یبوست یکی دیگر از نکته‌های مهم برای درمان چربی‌خون بالا بود زیرا یبوست پایه بیماری‌ها محسوب می‌شد و عقیده داشتند خروج مواد زائد از بدن را مختل می‌کند. شیوه درمانی دیگر، استفاده از موادی بود که میزان ادرار را افزایش می‌دهند. فصد و حجامت هم راهی برای خروج خون ناسالم از بدن و ساخته شدن خون سالم دانسته می‌شد.

از لحاظ تغذیه، حکما معتقد بودند همانطور که هر حیوانی غذای خاص خود را دارد انسان نیز باید از غذای مخصوص خود استفاده کند که از 4 ماده تشکیل می‌شود:

1) نان تهیه شده از گندمی که آفت‌زده نباشد و خوب پخته شده باشد.

2) گوشت حیوان جوان یعنی حیوانی که کمتر از 1 سال داشته باشد مثل بره، بزغاله و جوجه.

3) شیرینی‌های ساده مثل شیرینی نخودچی، شیرینی برنجی و سایر شیرینی‌‌هایی که روغن و خامه زیادی ندارند.

4) خوردن بعضی از انواع میوه‌ها مثل سیب، انگور و انجیر. خرما نیز برای کسانی توصیه می‌شد که در مناطق گرمسیر زندگی می‌کردند. البته بقیه موادغذایی نیز مجاز بودند اما نه برای مدت طولانی چراکه حکما معتقد بودند این مواد در بدن خواص دارویی پیدا می‌کنند. علاوه براینها، توصیه می‌شد هر فرد مطابق طبع خود غذا بخورد. یکی دیگر از دستورات غذایی این بود که فرد برای مدتی یک وعده از غذای روزانه‌اش را به نان و میوه اختصاص دهد مثلا یک شب نان و پرتقال و شب دیگر نان و سیب و... بخورد.

امروزه نیز برای کاهش چربی‌خون در طب سنتی از راهکارهای قبلی که گفته شد، استفاده می‌شود. با این حال داروهای مفرده مثل کرفس، شنبلیله و جو، داروهای ترکیبی مثل دوای البلغم، شربت صدری و اطریفل صغیر و روش‌های درمانی دیگری نیز در این زمینه مطرح هستند. یکی از این روش‌ها تعریق‌درمانی است؛ یعنی با کمک تعریق می‌توان خروج مواد زائد و چربی‌ها را از بدن افزایش داد. جالب است بدانید یکی از دلایلی که امروزه تعداد بیماران بیشتر شده این است که همه افراد زیر کولر هستند و کمتر عرق می‌کنند.

منبع