تعریق فرآیند زیستی مهمی است که در تنظیم دمای بدن، دفع سموم، ثبات الکترولیتی بدن و حتی در رطوبت‌رسانی به لایه‌های رویی پوست نقش اساسی دارد اما مثل هر فرآیند طبیعی دیگری ممکن است این روند تحت‌تاثیر عوامل داخلی یا خارجی اعم از استرس و مشکلات اعصاب و روان، بیماری‌های غدد درون‌ریز مثل اختلالات تیرویید و دیابت، عفونت‌ها و بدخیمی‌ها، یائسگی و بارداری قرار می‌گیرد. با گرم شدن هوا تعریق بیش از حد به‌دلیل رطوبتی که روی پوست و لکی که روی لباس ایجاد می‌کند و به‌دلیل بوی نامطبوع و ناخوشایندی که دارد، عامل آزار روانی و جسمی بسیاری از افراد است. با شرح‌حال‌گیری و معاینه کامل و انجام آزمایش‌های لازم هرگونه علت زمینه‌ساز این مشکل پیدا و برطرف می‌شود، اما بسیاری از بیماران که هیچ اختلال زمینه‌ای ندارند، می‌توانند با رعایت بهداشت و شستشوی مرتب بدن و استفاده درست و مناسب از محصولات بهداشتی ضدتعریق یا خوشبوکننده مشکلشان را حل کنند. در ادامه به مقایسه ساده‌ای بین همین محصولات پرداخته‌ایم.
دئودورانت چیست؟
واژه دئودورانت در لغت‌نامه به معنی بوزدا و رفع‌کننده بوی بد است. دئودورانت‌ها محصولاتی هستند که از ترکیب 15- 6 درصد روغن معطر، اسانس و الکل و گاهی مواد ضدباکتریال تهیه شده‌اند. کار اصلی آنها از بین‌بردن بوی بد تعریق و بوزدایی است که بخشی از این کار را با از بین‌بردن باکتری‌های مولد بو در سطح پوست انجام می‌دهند، دئودورانت‌ها عمدتا بوی ناخوشایند عرق را از بین می‌برند و تاثیری بر میزان عرق ندارند.
کدام مناسب‌تر است: اسپری، مام یا ژل؟
دئودورانت‌ها و محصولات ضدتعریق در اشکال مختلفی اعم از اسپری، فوم‌های صابونی، ژل و... در بازار عرضه می‌شوند. اسپری کاربرد راحتی دارد و می‌تواند به صورت الکلی یا پودرخشک که مورد استفاده در ضدتعریق‌هاست، روی پوست اسپری شود. استفاده از این شکل دئودورانت یا ضدتعریق در افرادی که تعریق خفیف تا متوسط دارند، پیشنهاد می‌شود اما برای افرادی که درجات شدیدتر تعریق را دارند، استفاده از مام‌های صابونی یا ژلی و فوم‌ها مفیدتر است. نگهداری اسپری‌ها به‌دلیل اینکه با پوست تماس مستقیم ندارند، راحت‌تر است اما محصولاتی مثل فوم، کرم و مام بعد از استعمال روی پوست آلوده و تمیزنشده، آلوده می‌شوند و رنگ و خصوصیات ظاهری‌شان بعد از مدتی تغییر می‌کند. در صورت مشاهده چنین حالتی باید از ادامه مصرف خودداری کرد. دئودورانت‌های کرمی ملایم و بدون الکل هستند و برای پوست‌های حساس مناسب‌ترند. افرادی که پوست‌های حساس و آسیب‌پذیری دارند نباید از دئودورانت‌ها و فوم‌های حاوی الکل استفاده کنند.
عطر یا دئودورانت؟
عطرها در مقایسه با دئودورانت‌ها از غلظت بالاتری از روغن‌های محلول در الکل برخوردارند و به همین دلیل گرا‌ن‌ترند و بوی ماندگارتری دارند. میان این محصولات بیشترین میزان اسانس‌های معطر در پرفیوم‌ها وجود دارد و بعد از آن به ترتیب اودوپرفیوم و اودوتویلت و ادکلن قرار دارد.
خطر رفع بوی عرق با سنگ مرداب
از قدیم موضوع داروهای گیاهی برای کاهش بوی عرق مورد بحث بوده است. از جمله داروهای طبیعی کاهش بوی عرق، سنگ مرداب است. این سنگ درواقع اکسید دوظرفیتی سرب متبلور یا پروکسید سرب است که در نقاشی برای خشک‌کردن رنگ روغن یا در کوزه‌گری برای خشک کردن لعاب روی کوزه استفاده می‌شود. امروزه به‌دلیل داشتن سرب نگرانی‌های فراوانی در خصوص سرطان‌زا بودن سنگ مرداب وجود دارد و به‌دلیل نبودن مطالعات علمی کافی در این خصوص توصیه می‌شود از مصرف این سنگ پرهیز شود. ترکیبات گیاهی می‌توانند حساسیت موضعی ایجاد کنند که قسمتی از این تحریکات به‌دلیل مواد موثر موجود در داروی طبیعی و بخشی به‌دلیل آلاینده‌ها و مواد جانبی همراه آنها است.
دئودورانت‌ها سرطان‌زا نیستند
برخلاف وجود برخی گزارش‌ها مبنی بر خطر ایجاد سرطان‌های پوستی یا سرطان پستان به دنبال مصرف ضدتعریق‌ها و دئودورانت‌ها، این ادعاها پایه علمی ندارند و محققان مرکز ملی سرطان و سازمان غذا و داروی آمریکا وجود ارتباط میان مصرف این ترکیبات و ابتلا به سرطان پوست و پستان را تایید نکرده‌اند. با این حال برای اطمینان بیشتر بهتر است از مصرف بی‌رویه این محصولات بپرهیزید و ترجیحا از محصولات بدون آلومینیوم استفاده کنید زیرا در مطالعات انجام شده خاصیت سرطان‌زایی این محصولات را به آلومینیوم یا پارابن ارتباط داده‌اند.
ضدتعریق‌ها چه می‌کنند؟
ضدتعریق‌ها از نمک فلزاتی مانند آلومینیوم و زیرکونیم تشکیل شده‌اند. به دنبال استفاده از این محصولات دهانه مجاری عرق با نمک‌های فلزی مسدود می‌شود و میزان تعریق کاهش می‌یابد. افرادی که تعریق زیادی دارند به جای دئودورانت باید از محصولات ضدتعریق استفاده کنند و برای کمک به کاهش عرق به جای پوشیدن لباس‌های چسبان و پلاستیکی از لباس‌های راحت نخی و با الیاف طبیعی استفاده کنند. استفاده از محصولات موضعی در افرادی که تعریق بالایی دارند معمولا کافی نیست. این افراد باید دنبال درمان اختلالات زمینه‌ای باشند.
8 نکته جالب درباره محصولات ضدتعریق
• دئودورانت‌ها و محصولات ضدتعریق به هر شکلی که هستند، باید روی پوست تمیز بعد از استحمام و قبل از تعریق استفاده شوند. در این حالت هم تاثیر بیشتری دارند، هم احتمال آلوده شدن بقیه محصول به دنبال تماس با میکروب‌های سطح پوست کاهش می‌یابد.
• ترکیبات موجود در دئودورانت‌ها و محصولات ضدتعریق مخصوص خانم‌ها و آقایان با هم یکسان است و به‌طورعمده تنها در رایحه و اسانس‌های اصلی با هم تفاوت دارند. محصولات مربوط به آقایان معمولا بوهای تند و متناسب با سلیقه آقایان دارد و محصولات مربوط به خانم‌ها رایحه ملایم‌تری دارند.
• استفاده از این محصولات کنار آثار و فواید مطلوبی که دارند، ممکن است عوارض و مشکلاتی هم ایجاد کند. رایج‌ترین عارضه‌شان ایجاد حساسیت یا درماتیت موضعی در محل استعمال است که معمولا خود را با خارش، قرمزی پوست و حتی خشکی و پوسته‌پوسته‌شدن نشان می‌دهد. در صورت مواجهه با چنین حالتی باید سریعا مصرف محصول را متوقف کنید. با قطع مصرف در مدت کوتاهی بهبود حاصل می‌شود ولی در صورت شدت علایم باید با متخصص پوست مشورت کرد.
• دئودورانت‌ها در مقایسه با ضدعرق‌ها پوست را کمتر تحریک می‌کنند و برای پیشگیری از بروز چنین مشکلی باید اولا از محصولات شرکت‌های معتبر و شناخته‌شده استفاده کرد و ثانیا هنگام خرید محصول به برچسب تایید وزارت بهداشت توجه داشت.
• محصولات را باید روی پوست سالم استفاده و از مصرف آن روی پوست خراشیده و زخم خودداری کرد.
• از ترکیبات باید در حد نیاز استفاده و از مصرف بی‌رویه پرهیز کرد.
• افراد مبتلا به اگزما و حساسیت‌های پوستی بهتر است قبل از مصرف این‌گونه ترکیبات ابتدا آن را روی قسمتی از پوست بدن خود امتحان کنند و اگر اثری از التهاب ندیدند از آن استفاده کنند.
• افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی و آسم حتی‌الامکان باید از مصرف اسپری خودداری کنند تا باعث تحریک و تشدید بیماری تنفسی‌شان نشود.
