مسعود رضوانی؛ کارشناس ارشد گیاهان داروئی

آلودگی هوا موضوع جدیدی نیست. سالهاست گریبانگیر مردم کشور ماست. حال علاوه بر شکل قدیمی‌‌خود که آلاینده موجود در هوا بود ، شکل‌های تازه‌ای مانند گرد و‌غبار و باران‌های اسیدی نیز به خود گرفته است. توجه به سلامت ریه شاید یکی از مهمترین الویت‌های این روزهای مردم کشور ما باشد.

وضعیت آلودگی هوا در ایران

در گزارش اخیر سازمان بهداشت جهانی (WHO) درباره ارتباط میان آلودگی هوا و سرطان ریه که آن را با همکاری آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC) منتشر کرده، آمده است که آلودگی هوا بیشتر از سیگار کشیدن موجب ابتلای شهروندان به سرطان ریه می‌شود. آلودگی هوا به ابزاری برای ژست‌‌های روشنفکرانه و مردم دوستانه شخصیت‌‌های سیاسی و هنری تبدیل شده است. به کرات دیده می‌شود که هنرمندان در صفحات خود در شبکه‌‌های اجتماعی به اعتراض به مسئولین در دفاع از شهرهای با هوای آلوده پرداخته‌اند و بدین طریق به جلب حمایت طرفداران خود اقدام کرده‌اند اما غافل از اینکه اینها تنها رفتارها و صحبت‌هایی عوام فریبانه می‌باشد. خوزستان حال و روز خوبی ندارد. چند هفته‌ای از قرار گرفتن اهواز در صدر جدول آلوده‌ترین شهرهای جهان نگذشته که بارش باران اسیدی 12 هزار نفر از مردم را دچار تنگی نفس و راهی مراکز درمانی کرده است. وجود آلاینده‌‌های ناشناخته در هوا ایجاد بیماری‌های ناشناخته‌ای نیز کرده است. همه مسئولین از جمله دکتر معصومه ابتکار رئیس سازمان محیط زیست با حدس و گمان در مورد این موج جدید آلودگی صحبت می‌کنند. دکتر ابتکار می‌‌گوید به احتمال قوی آلاینده‌‌های ازن و گوگرد موجود در هوا موجب تنگی نفس در مردم شده است و احتمال وجود یک آلاینده ناشناخته در هوای اهواز زیاد است. به هر حال هر آنچه که هست این روزها مردم به شدت گریبانگیر بیماری‌های تنفسی ناشی از این آلودگی‌ها شده‌اند و هزینه درمان این بیماری‌ها نیز ناخواسته به دیگر هزینه‌‌های خانواده‌‌ها اضافه گردیده است.

روش‌‌های دفاع از خود در برابر آلودگی هوا

همانگونه که در تعریف آلودگی هوا آمده است منابع آلودگی هوا به دو دسته منابع آلوده کننده طبیعی و منابع آلوده کننده مصنوعی تقسیم می‌‌شود. منابع طبیعی مانند فعالیت آتش‌فشان‌ها، دود و مونواکسیدکربن ناشی از آتش‌سوزی‌ها، گاز رادون ناشی از کانی‌‌های زمین و.... و منابع مصنوعی مانند وسایل نقلیه موتوری که تولید کننده اصلی دی‌اکسیدکربن هوا می‌‌باشند، گروه‌‌های صنعتی زغال سنگ‌سوز و... . خوشبختانه از نظر آلودگی‌های طبیعی، کشور ما بدلیل داشتن طبیعت بکر خود یکی از بهترین کشورها در جهان می‌‌باشد. طبیعتی که خود مهمترین خط دفاعی در برابر این دسته آلودگی است. اما متأسفانه از نظر منابع تولید کننده آلودگی مصنوعی در وضعیت بسیار بدی هستیم. من و شما به عنوان یک شهروند می‌‌توانیم در روزهای بحرانی آلودگی هوا حتی‌الامکان از تردد در محدوده‌‌های مرکزی و پر ترافیک شهر اجتناب کنیم. استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی درسفرهای روزانه درون‌شهری خود را جایگزین خودروهای شخصی کنیم. فعالیت یا بازی کودکان در محیط‌های باز را محدود کنیم و حتی‌الامکان افراد مسن یا افراد با بیماری‌های قلبی، ریوی نظیر آسم، برونشیت مزمن و نارسائی قلبی از خروج از خانه اجتناب نمایند.

تاثیرات آلودگی هوا بر افراد 

از دیدگاه طب سنتی هوای هر منطقه دارای سرشت خاص خود می‌‌باشد. بطور مثال هوای مناطق جنوبی کشور ما معمولا دارای سرشت گرم و تر می‌‌باشد. و یا هوای مناطق کویری کشور ما دارای سرشت گرم و خشک می‌‌باشد. آلاینده‌‌ها و گرد و غباری وارد هوای خالص یک منطقه می‌‌شوند هوای آن منطقه را به سمت خشکی بیشتری سوق می‌‌دهند. پس افزایش گردوغبار و آلاینده‌‌ها از رطوبت هوا می‌‌کاهد و هوا را خشک می‌‌کند و دقیقا به همین دلیل می‌‌باشد که در کویر به علت وجود گردوغبار فراوان و معلق در هوا سرشت هوا بسیار خشک می‌‌باشد. خشک شدن هوا مزاج انسان‌ها را نشانه می‌‌رود و آن را به سمت خشک شدن پیش می‌‌برد. پس ما می‌‌بایست انتظار تمامی‌‌بیماری‌هایی که منشأ آنها سرشت خشک می‌‌باشد را داشته باشیم. از بیماری‌های پوست و چشم گرفته تا بیماری‌های تنفسی و قلبی و عروقی. از آنجایی که بیماری‌های ریوی و تنفسی بسیار سریع خود را پس از آلودگی هوا نشان می‌‌دهند، اغلب مردم می‌‌پندارند که تنها اثر آلودگی هوا بر روی بیماری‌های تنفسی می‌‌باشد غافل از اینکه آلودگی هوا می‌‌تواند اثرات درازمدت به مراتب مخرب‌تری نسبت به بیماری‌هایی که فوراً بروز می‌‌کنند بر جای بگذارد.

تأثیر آلودگی هوا بر چشم

یکی از شایع‌ترین بیماری‌های چشم، خشک چشمی‌‌ و یا همان سندرم خشکی چشم می‌‌باشد که میزان آن با زیاد شدن میزان آلودگی هوا بالا رفته است. سندرم خشکی چشم که به دلیل کاهش تولید اشک به وجود می‌آید، یک بیماری شایع است که اغلب در افراد با محدوده سنی  50 سال به بالا بروز می‌کند. اما امروزه دیده می‌‌شود که با بالا رفتن میزان آلودگی هوا خشک چشمی‌‌ در محدوده سنی پایین‌تر نیز بروز می‌‌کند. برای جلوگیری و مقابله با این خشک چشمی‌‌طب سنتی مرطوب نگه داشتن محیط چشمی‌‌ را توصیه می‌‌کند و اغلب به افرادی که در مناطق آلوده زندگی می‌‌کنند توصیه می‌‌شود روزانه یک تا دو بار چشم خود را با آب ولرم و یا چای کم‌رنگ ولرم شستشو دهند. این کار هم سبب مرطوب نگه داشتن محیط چشمی ‌‌می‌‌گردد و هم با شستشوی محیط چشمی‌‌آلودگی‌‌های ناشی از آلودگی هوا از سطح چشم پاکسازی می‌‌گردد...

  برای خواندن بخش دوم - تدابیر طب سنتی برای آلودگی هوا- اینجا کلیک کنید