دکتر سید مهدی میرغضنفری؛ متخصص طب سنتی
حدیثی معروف مربوط به سلامت دستگاه گوارش
پیامبر اکرم(ص) و امام صادق(ع): معده، خانه همه دردها و پرهیز، ریشه همه درمان‌ها است. به جرأت می‌توان گفت که عمده طب در همین حدیث درخشان است، زیرا اگر معده سالم نباشد، نمی‌توان انتظار سالم بودن داشت و اگر معده سالم باشد، ولی فرد پرهیز نداشته باشد (یعنی خوردنی ها و نوشیدنی هایی که برایش مضر است را مصرف نماید)، در این صورت هم فرد به بیماری مبتلا خواهد شد.
تجربه نشان داده تا زمانی که مشکلات گوارشی بیماران مراجعه کننده (از قبیل رفلاکس، یبوست، سنگینی معده، مشکلات هضم و ...) برطرف نشود، سلامتی خود را باز نخواهند یافت و بیمار باقی می‌مانند و در برابر درمان مقاومت نشان می‌‌دهند.
یک روایت جالب
یک مرد هندی که ادعای طب می‌کرد، از امام صادق(ع) پرسید: ای ابوعبدا...، آیا می‌خواهی از آنچه دارم به تو بیاموزم؟
امام فرمودند: من برتر از آنچه تو داری را دارم.
مرد هندی پرسید: آن چیست؟
امام فرمود: گرم را به سرد درمان می‌کنم و سرد را به گرم. خشک را به تر و تر را به خشک و کار را یکسره به خداوند باز می‌گردانم و آنچه را پیامبر اکرم(ص) فرموده است به کار می‌گیرم و می‌دانم که معده، خانه همه دردها و پرهیز، یگانه درمان است و بدن را بر هر آنچه بدان خو گرفته، وا می‌‌دارم.
مرد هندی گفت: آیا طب جز این است؟ (شما همه طب را با همین چند جمله، بیان فرمودید.)
هر خوردنی و هر آنچه ما می‌توانیم بخوریم، غذا نیست. غذای خوب و سالم برای انسان محدود است. گاهی اوقات مرز بین غذا و دارو بسیار باریک است. بعضی از خوردنی‌هایی که افراد امروزه میل می‌کنند، از دیدگاه طب سنتی غذا نیست، بلکه دوا است (از جمله ادویه‌جات، فلفل، بعضی از سبزیجات مانند پیاز و ...)، یا مطلقاً دوا هستند و یا تا حدودی غذا ولی بیشتر دوا می‌باشند. موادی مانند نان، برنج، گوشت خوب، میوه‌هایی مانند انجیر و انگوردر مقوله غذا قرار می‌گیرند. باید توجه داشت که بسیاری از موادی که خورده یا آشامیده می‌شوند، حدواسط غذا و دوا هستند، یعنی هم غذائیت و هم دوائیت دارند.
غذاها از نظر هضم و هضم پذیری با هم تفاوت دارند. هضم بعضی راحت و هضم بعضی دیگر سخت است. غذاها از نظر میزان غذائیت با هم فرق دارند، یعنی بعضی از غذاها غذائیت بالایی دارند و انرژی زیادی تولید می‌کنند و باعث می‌شوند انسان عضله بیاورد و رشد کند و بعضی دیگر این طور نیستند.
غذاها از لحاظ نوع اخلاطی که از غذا در بدن تولید می‌شود نیز با هم متفاوتند، مثلاً از بعضی از غذاها مثل نان برشته شده از گندم مرغوب یا گوشت بره تازه، اخلاط صالح و سالم تولید می‌شود و منجر به سلامتی می‌شوند، اما از برخی غذاها، اخلاط فاسد یا ناسالم تولید می‌شود، مانند فست فودها و غذاهای حاضری.
باید دانست که طعم‌های مختلف مزاج‌های مختلف دارند. موادی که شیرین هستند، احتمالاً مزاج گرم و تر دارند یا مواد ترش، احتمالاً مزاج سرد و خشک دارند. بحث مهم دیگر در مورد مصلح‌ها است و اینکه چه غذاهایی باید با هم خورده شوند یا نباید با هم خورده شوند. نکته مهم دیگر در مورد آداب و تدابیر و شرایط کلی غذا و خوردن غذا از دیدگاه طب سنتی است.
