با آغاز ماه رمضان، توجه افراد به سلامت دهان و دندان بیشتر می‌شود و بیشتر روزه‌داران برای اینکه دهانشان در طول روز بوی ناخوشایندی نداشته باشد، بعد از وعده سحر مسواک می‌زنند، اما بعضی هم در این ایام از بدتر شدن اوضاع خود شکایت می‌کنند و می‌گویند به محض روزه گرفتن دهانشان آفت می‌زند یا دچار خونریزی لثه می‌شوند یا مشکلاتی از این قبیل. پرسش‌های مختلفی هم در این رابطه مطرح می‌شود؛ مثلا اینکه آیا مسواک زدن در طول روز یا اعمال و اقدامات دندان‌پزشکی مثل پر کردن دندان یا کشیدن آن، روزه را باطل می‌کند یا نه؟ در «دهان و دندان» این هفته با دکتر محمدرضا خامی، مدیر گروه سلامت دهان و دندان‌پزشکی اجتماعی و دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، درباره بهداشت دهان و دندان در ماه مبارک رمضان گفت‌وگو کرده‌ایم. با ما همراه شوید.
به دنبال ابتلا به کدام بیماری‌های دهان و دندان، روزه گرفتن واجب نیست؟
بیماری‌های دهان و دندان هیچ یک مانع روزه گرفتن نیستند. البته گاهی برخی افراد مبتلا به بیماری‌های عمومی با عوارض دهان و دندان هستند که متخصص مربوطه باید اجازه روزه گرفتن را برایشان اجازه روزه گرفتن صادر کند اما در حوزه دندان‌پزشکی هیچ یک از بیماری‌های دهان و دندان به خودی‌خود مخل روزه گرفتن نیستند.
درمان‌های دندان‌پزشکی چطور؟ روزه را باطل می‌کنند؟
نه، انجام درمان‌های دندان‌پزشکی هم باطل‌کننده روزه نیست. البته اینکه تزریق بی‌حسی باعث باطل شدن یا نشدن روزه می‌شود یا نه را باید از مرجع تقلید بپرسید اما عموما آمپول بی‌حسی چون تقویتی نیست باعث باطل شدن روزه نمی‌شود. کشیدن دندان و جراحی لثه و دندان نیز تا زمانی که فرد خود محتاط باشد و خون را قورت ندهد، مشکل‌ساز نمی‌شود. ساکشنی هم که طی عمل در دهان بیمار قرار دارد مانع ورود خون و آب به حلق می‌شود.
با این اوصاف، مسواک زدن هم بدون اشکال است.
بله، مسواک زدن در طول روز هم ایرادی ندارد و می‌توان این کار را به گونه‌ای انجام داد که آبی از گلو پایین نرود. البته بهتر است کارهای دندان‌پزشکی را تا جایی که اورژانسی نیست به بعد از ماه رمضان موکول کنیم زیرا برای انجام کارهای جراحی باید قندخون در حد مناسبی باشد. به هر حال در ماه رمضان و روزه‌داری فرد حین عمل جراحی یا کشیدن دندان ممکن است دچار اضطراب و افت قند شود. در مواردی که کار اورژانسی است مثلا لثه دچار پارگی شده یا دندان ضربه دیده و لق شده باید فورا این کار را انجام داد و می‌توان در عین حال روزه را حفظ کرد.
آیا روزه می‌تواند به دلیل تاثیری که روی سیستم ایمنی دارد یا به دلیل کاهش ترشح بزاق باعث بیماری‌های دهان و دندان مثل آفت شود؟
روزه گرفتن عامل بروز هیچ بیماری دهان و دندانی نیست. بروز هر علامتی در شرایط روزه‌داری ممکن است جزو علایم عمومی یک بیماری دیگر باشد. درست است که ترشح بزاق در طول ماه رمضان هم کم می‌شود ولی از آنجا که فرد در طول روز ماده غذایی مصرف نمی‌کند، مشکل‌ساز نیست و باعث پوسیدگی دندان نمی‌شود. توصیه می‌کنیم افراد بعد از وعده سحر حتما مسواک بزنند تا پلاک میکروبی روی دندان باقی نماند. در این شرایط وقتی دهان تمیز است و ماده غذایی هم مصرف نمی‌شود، ترشح کم بزاق مشکلی ایجاد نمی‌کند و روند پوسیدگی آغاز نمی‌شود. حتی اگر افراد مسواک نزنند باز هم به دلیل اینکه در طول روز تکرر مصرف مواد غذایی ندارند، احتمال پوسیدگی به علت ترشح کم بزاق پایین است. پوسیدگی بیشتر با تعداد دفعات مصرف مواد غذایی ارتباط دارد تا میزان ترشح بزاق!
برخی افراد در ماه مبارک مسواک نمی‌زنند زیرا حالت تهوع به آنها دست می‌دهد. نخ دندان کشیدن یا استفاده از دهانشویه می‌تواند جایگزین مناسبی برای مسواک باشد؟
نه، نخ دندان کشیدن یا مصرف دهانشویه ابزار کمکی برای مسواک است و جایگزین آن نمی‌شود. اصل کار در واقع مسواک زدن 2بار در روز با خمیردندان حاوی فلوراید است.
بوی بد دهان از دیگر مسایل ناخوشایندی است که در ماه مبارک رمضان افراد زیادی از آن شکایت دارند. برای از بین بردن این بو چه توصیه‌ای دارید؟
منشاء بوی بد دهان باید مشخص شود. گاهی ناراحتی‌های گوارشی عامل این موضوع است که تا حل نشود، بوی بد هم ماندگار است. گاهی دلیل بوی بد مسواک نزدن یا بد مسواک زدن است و گاهی دلیل آن وجود یک دندان عفونی در دهان است که باید آن را درمان کرد. مصرف مواد غذایی فیبردار مثل سیب، کرفس و هویج هم جلوی بوی بد دهان را تا حدی می‌گیرد.
توصیه دیگری به روزه‌داران برای مراقبت از دهان و دندانشان در ماه مبارک دارید؟
نکته بسیار مهم، مصرف نکردن آب گرم و سرد با فاصله کم از هم است. برخی روزه‌داران با آب جوش یا چای افطار می‌کنند و بعد از آن میوه‌هایی مثل هندوانه خنک یا شربت میل می‌کنند. این کار به مینای دندان آسیب می‌زند. نکته بعد اینکه ماه رمضان فرصت خوبی است تا 2 بار مسواک زدن در روز یعنی یک بار سحر و یک بار افطار را تمرین کنیم تا عادتی برای بقیه سال شود.
الهه رضاییان
