خانمی 34 ساله هستم و به شدت از سوار شدن به هواپیما می‌ترسم. این مساله باعث بروز مشکلاتی در زندگی‌ام شده است. لطفا بگویید چگونه بر ترس خود غلبه کنم؟
پاسخ دکتر محمدرضا خدایی، روان‌پزشک و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی:
بسیاری از افراد بر این باورند که اگر از شیء یا مساله خاصی می‌ترسند، باید از مواجهه با آن بپرهیزند؛ مثلا اگر کسی از سوار شدن به هواپیما، آسانسور، پله‌برقی و... می‌ترسد، باید از انجام این کارها خودداری کند. در حالی که اتفاقا بهترین راه مقابله با این ترس، مواجهه‌سازی است. به عبارت دیگر، باید سعی کنید سوار هواپیما شوید یا پله‌ها را به پله‌برقی و آسانسور ترجیح ندهید. تکرار مواجهه با آنچه از آن می‌هراسید، به تدریج باعث کاهش میزان ترس خواهد شد. در علم روان‌شناسی راهکارهای دارویی و غیردارویی برای درمان این مشکل وجود دارد. مثلا یکی از راه‌های درمان غیردارویی تصور مجازی از سفر قبل از سوار شدن به هواپیماست. به این شکل که روی صندلی بنشینید، چشم‌هایتان را ببندید و خود را داخل هواپیما تصور کنید. تکرار این کار باعث می‌شود به‌تدریج از میزان ترستان کاسته شود.
روش دیگر این است که در مورد آنچه از آن می‌هراسید، مطالعه کنید و میزان آگاهی‌های خود را در مورد آن افزایش دهید تا با دید بازتری با آن مواجه شوید. قرار گرفتن در مکان‌هایی که فضای مشابهی با عامل ترس دارند نیز کارساز است. اگر امکانات بیشتری دارید، می‌توانید بازی‌های رایانه‌ای که در آن خلبانی هواپیما به صورت مجازی به شما سپرده می‌شود نیز انجام دهید تا به گونه‌ای فضای داخل هواپیما برایتان بازسازی شود. به این روش‌ها «حساسیت‌زدایی تجربی» گفته می‌شود. یادگیری تمرین‌های ریلکسیشن یا آرمیدگی عضلانی نیز که در آن فرد عضله‌های خود را ابتدا منقبض و بعد منبسط می‌کند، می‌تواند در کاهش ترس‌ها موثر باشد. در این تمرین فرد یاد می‌گیرد که چگونه عضلات بدنش را شل کند. در نتیجه وقتی در اثر اضطراب عضلات سفت می‌شوند، می‌توان آنها را شل کرد و احساس بهتری داشت.
توصیه دیگرم این است که حتما قبل از مسافرت با هواپیما به روان‌پزشک مراجعه کنید. گاهی لازم است با مداخلات دارویی ساده از شدت عارضه بکاهیم؛ مثلا مصرف برخی داروهای آرامبخش که با نظر روان‌پزشک تجویز شده است، قبل از سوار شدن به هواپیما باعث کمرنگ شدن ترس‌ها می‌شود و از علائمی مثل تپش قلب، گرگرفتن، سفت شدن عضلات و... میکاهد.
