حملات 13 نوامبر پاریس یکی از حملات هماهنگ‌شده تروریستی متشکل از تیرباران‌های دسته‌جمعی و بمب‌گذاری‌های انتحاری بود که در سه نقطه از شهر رخ داد و گروه دولت اسلامی عراق و شام با نام اختصاری «داعش» مسئولیت حملات را برعهده گرفت. شب پیش از آن نیز این گروه، حملاتی را در لبنان برعهده داشت و بیش از گذشته تروریسم را در صدر اخبار قرار داد. گروه داعش تقریبا نزدیک به یک سال و نیم است که اقدامات تروریستی خود را شروع کرده و بعد از طالبان و القاعده از پر سر و صداترین گروه‌های تروریستی جهان است و علاوه بر آن بر بخش‌هایی از عراق، سوریه، لیبی و نیجریه تسلط دارد و پا را فراتر گذاشته و از طریق روش‌های گوناگون به جذب جوانان اروپایی و آسیایی پرداخته و می‌پردازد.

ریشه تروریسم
     ترور مانند بسیاری از اصطلاحات دیگر در عرصه سیاست برگرفته از دوران انقلاب فرانسه است. این لغت در زبان فرانسوی معنای ترس، وحشت، هراس و هراس‌پراکنی می‌دهد. در معنای عام کلمه و نیز در حیطه سیاست نیز دست زدن به عملی که همراه با خشونت است، جنبه غیر قانونی دارد و برای نشان دادن نوع شدیدی از اعتراض است که به نوعی باعث سرکوب مخالفان می‌شود، ترور ‌نامیده می‌شود. البته تفاوت معنای تروریسم و ترور سیاسی در این مبحث از اهمیت بالایی برخوردار است. ترور نوعی مبارزه علنی گروهی است که بر ضد سیاست و ایدئولوژی حاکم بر آن جامعه وارد عمل می‌شوند؛ نوعی مبارزه گسترده و همه‌جانبه با استفاده از عواملی چون تهدید جانی و روانی به صورت کاملا خشونت‌آمیز. تروریسم نشان‌دهنده یک به‌اصطلاح «خودتوانمندی» است که در عرصه فرهنگ و سیاست یک جامعه بروز می‌کند و نشان‌دهنده آشکار تفاوت بین دشمن و دوست یا خودی و غیرخودی است. این عمل همراه با خشونت یا به صورت فردی یا جمعی رشد داده شده و تبدیل به یک باور عمیق می‌شود. این گروه خود را شدیدا از جامعه متمایز کرده، یک سلسله اخلاقیات و عقاید خاص را برای خود تعریف کرده و برای سامان بخشیدن و تقویت این عقاید به‌عنوان ایدئولوژی حاکم وارد عمل می‌شود. گروه‌های تروریستی با تشکیل یک «خودبینی» خاص در زمینه‌های مختلف مانند جریان‌های سیاسی (راست و چپ)، غیردولتی یا دولتی و عملا در مناطق دور از شهری (مانند مناطق اقلیمی، کشاورزی و...) نمود پیدا می‌کنند.

خاستگاه داعش
     ریشه داعش به جماعت توحید و جهاد می‌رسد که در سال 1999 به رهبری ابوالمصب الرزاقی تاسیس شد و در سال 2004 به شبکه القاعده پیوست و پس از آن به القاعده عراق معروف شد. این گروه که وارد جنگ با دولت عراق و نیروهای آمریکایی مستقر در عراق شده بود، در سال 2006 با چند گروه اسلام‌گرای دیگر ائتلاف کرد و «مجلس شورای مجاهدین» را تشکیل داد که یک قدرت در استان انبار، وسیع‌ترین استان عراق، محسوب می‌شد. با آغاز جنگ داخلی سوریه، نیروهای دولت اسلامی وارد سوریه شدند و در 8 آوریل 2013 نام «دولت اسلامی عراق و شام» را بر خود نهادند و از آن پس با نام مخفف داعش معروف شدند. آنها به سرعت بخش‌هایی از شمال شرقی سوریه را تصرف کرده و شهر رقه را به‌عنوان پایتخت خود انتخاب کردند. سپس همزمان با اقدام نظامی در سوریه به عراق حمله کرده و موفق شدند مهم‌ترین شهرهای استان انبار در عراق را به قلمرو خود اضافه کند. در ژوئن 2014 مهم‌ترین موفقیت داعش با تصرف موصل دومین شهر بزرگ عراق به دست آمد. آنها در ماه‌های بعد نیز پیشروی‌های زیادی داشتند و تا خرداد 1394 حدود نیمی از خاک سوریه و بخش‌های شمال غربی عراق را به تصرف خود در آوردند. این گروه پس از گسترش متصرفات خود در 29 ژوئن 2014 اعلام کرد که از این پس نام آن «دولت اسلامی» است و ابوبکر بغدادی، رهبر گروه، را نیز به‌عنوان خلیفه معرفی کرد و فعالیت‌های حکومتی‌اش را گسترش داد و به نام خود اسکناس زد. البته عده‌ای این گروه را ریشه‌ای از وهابیون عربستان می‌دانند که به خاطر خشونت وحشیانه‌ ضدشیعیان و مسیحیان معروف و بسیار تندرو  و سخت‌گیر از سایر تروریست‌های سنی هستند اما آنچه این گروه‌های رادیکالی تندرو را از سایر تروریست‌ها جدا می‌کند، شگرد جذب تروریست‌های اروپایی است.

     ملیت‌های تروریست خارجی داعش در یک نگاه شامل ملیت‌هایی چون روسیه، چچن و اوکراین (1700 نفر)، فرانسه (1100 نفر)، پاکستان، هند و بنگلادش (950 نفر)، ترکیه (850 نفر)، انگلیس (700 نفر)، آلمان (550 نفر)، ترکمنستان و تاجیکستان (350 نفر) و... هستند.

روش‌های جذب
    امروزه از شبکه‌های ارتباط اجتماعی در اینترنت به‌عنوان قوی‌ترین شگرد جذب نام برده می‌شود. هسته‌های جذب ابتدا جوانان را شناسایی و مشخص می‌کند سپس به آنها نزدیک شده و آنها را از محیطی که هستند جدا می‌کند. پس از آنکه تروریست‌ها جدا شدند، دوره‌های آموزشی را با تکیه بر موارد شناخت، اهمیت بیعت، دشمن، اهمیت فعالیت جمعی، سمع، طاعت و جهاد و...تکمیل می‌کنند وشست‌وشوی مغزی روی آنها انجام می‌گیرد. پس از جذب افراد، به تقسیم‌بندی و گروه‌بندی آنها می‌پردازند که شامل چهار دسته می‌شود: جنگجو، متخصص، انغماسی(تروریست‌هایی که قدرت بدنی بالایی دارند و کمربند انفجاری به خود وصل می‌کنند و در صورت تمام شدن مهمات، خود را منفجر می‌کنند)و انتحاری.

مخدر مورد علاقه داعشی‌ها
     در یکی از تحقیقات اخیر، استفاده از مواد مخدر کاپتاگون، یکی از عوامل مهم تحریکی این گروه عنوان شده است که امروزه این مواد مخدر در سوریه تولید می‌شود. هدف استفاده از این ماده بالا بردن توانایی بدنی است. همچنین چیز‌هایی که به‌عنوان مانع در ذهن انسان جای دارد، با مصرف این ماده از بین رفته یا بسیار کمرنگ می‌شوند؛ تا جایی که ترس از موانع در ذهن انسان بسیار کمرنگ می‌شود. اصولا این یکی از تاثیرات اصلی و مخرب است که داعش از آن یاری برده و برای رسیدن به اهداف خود و جذب نیرو استفاده می‌کند.
     بر خلاف تصور خیلی‌ها در گرو‌ه‌های تروریستی «دوستی و همبستگی دوستانه» اهمیت زیادی دارد، در واقع، آنان از این دوستی به‌عنوان جذب نیرو سوءاستفاده می‌کنند. اعضای گروه مانند جمعی از دوستان عمل می‌کنند. ارزشگذاری مانند ارزشگذاری رابطه دوستی تعریف می‌شود. مثلا دروغ نگفتن، خیانت نکردن و... جزو ارزش‌های یک جمع دوستانه است. به همین منوال در این گروه‌ها نیز نوعی از ارزش‌ها مشخص و تعریف می‌شود که باعث به وجودآمدن همبستگی عمیق آنها می‌شود. اهمیت این موضوع که بزرگ جلوه‌دادن یک سری از ارزش‌ها در تاثیرگذاری افراد و جهت‌دهی آنان موثر است، قابل‌انکار نیست. این ارزش‌گذاری تا جایی پیش می‌رود که یک عضو گروه هویت خود را از همگروهی خود جدا نمی‌بیند. در اینجا دیگر هویت شخصی مطرح نیست بلکه یک نوع هم جوشی هویتی به وجود می‌آید که زنجیر وصل آن همان ارزش‌هاست. فداکاری در راستای یک امر مقدس در قالب یک پیمان برادری عمیق سبب پیروزی افراد هرچند به ظاهر (از لحاظ مختلف) ضعیف در برابر قدرت‌های قوی خواهد شد. این ایمان و باوری است که در تک‌تک افراد این نوع گروه‌ها تقویت و رشد داده می‌شود.

ایدئولوژی داعش
    اینکه سیاست حاکم چیست و چگونه عمل می‌کند یا اینکه آیا این خود نیز یکی از بازی‌های سیاسی است که حقیقت آن سال‌ها بعد فاش خواهد شد، جدا از این مبحث است. اینکه گروه امروزی داعش از چه راهی حمایت می‌شود و آیا حمایت خارجی پشت پرده است بحثی است مجزا و ربطی به موضوع حاضر ندارد. حقیقتی که ما شاهد آن هستیم، این است که یک نیروی به نسبت ضعیف‌تر یعنی تنها 8 نفر با حداقل امکانات نظیر چند عدد کلاشنیکف و چند بمب دست‌ساز با کمترین هزینه یعنی یک خانه اجاره‌ای و هزینه حدودا8700 دلار، یک قاره با سیاست و قدرت بالاتر را به نا‌امن‌ترین مرز سوق داده است و این یعنی پیروزی به معنای تعریف تروریستی تروریسم (البته آن‌طور که آنها تعریف می‌کنند) و نمی‌توان منکر این قضیه شد. این تروریست‌ها دارای همبستگی شدیدی هستند که در واقع باعث و بانی اعمال خشونت‌آمیز می‌شود؛ یعنی اهمیت و ارزش گروه خیلی بالاتر از اهمیت و ارزش و هدف شخصی است. شخص معنای خود را از دست می‌دهد و مهم تر از همه همان ارزش‌های متروک هستند که در قالب یک گروه هویت یافته و به گروه یک هویت گروهی بخشیدند. یک گروه که با هم باعث اعمال خشونت می‌شوند، احتیاج به یک انگیزه غالب دارند که به صورت همبستگی ظاهر می‌شود. بدون این حس همبستگی، اعمال خشونت برای مدت طولانی دوام نخواهد داشت: یک هدف، یک ایدئولوژی و ارزش مشترک. این حالت حتی در گروه‌های خیلی کوچک جامعه نیز می‌تواند نمود پیدا کند مانند همبستگی درون خانواده، یک ملت، یا افرادی که به دلایل مذهبی یا عقیدتی یک گروه را تشکیل می‌دهند. در اصول اخلاق گروه‌های تروریستی امروزه 3 اصل حاکم است که طبیعتا اخلاق آنها را نیز تعریف کرده و به سمت و سوی خود می‌کشاند: جهان قبل، جهان دوران اولیه و ظهور اسلام زیبا.

جهان امروز با وجود کافران، جهان رو به زوال و دوران جاهلیت است و جهان فردا با کمک ما جهان بهتری خواهد شد که زمینه ظهور را فراهم می‌کند و این قولی است که آنها با نام شریعت و به‌عنوان وظیفه دینی خود به جهانیان اعلام می‌کنند و این مساله تبدیل به یک ایدئوژی با یک ویژگی بسیار مهم شده است: دارا بودن ویژگی آخر الزمانی در برنامه، سیاست و هدف اصلی.

هفته نامه سلامت551