بار دیگر فوت چند تن از هموطنان ما در استان‌ کرمان به علت ابتلا به آنفلوانزای خوکی طی یک ماه گذشته خبرساز شد. هرگاه آنفلوانزا منجر به فوت می‌شود، زنگ‌های خطر برای سیستم بهداشتی کشورها به صدا درمی‌آید تا زودتر نوع ویروس را تشخیص دهند و بتوانند ارتباط ویروس با انسان‌ها را قطع کنند. ویروس‌های آنفلوانزا معمولا در افراد سالم کشنده نیستند و خطر متوجه کسانی است که از نظر ایمنی ضعیف هستند. تعداد این افراد در جوامع کم نیست و اگر جلوی شیوع ویروس گرفته نشود، شاهد مرگ و میر قابل توجهی در جمعیت کشورها خواهیم بود.

     ویروس آنفلوانزای جدیدی طی چند سال اخیر در پرنده‌ها دیده شد. این ویروس قابلیت انتقال به انسان را داشت و افرادی که در تماس با پرنده‌ها بودند به ویروس آلوده شدند. سپس تغییرهایی در ساختار ویروس‌ها ایجاد شد که انتقال ویروس از انسان به انسان دیگر را امکان‌پذیر کرد و باعث شد بیماری جدید و جدی آنفلوانزای پرندگان در دنیا مطرح شود.

شیوع آنفلوانزا از پرندگان
     ویروس آنفلوانزای پرندگان از نوع H5N1 بود که در سال 2003 میلادی در مرغ‌ها و پرندگان خانگی بیماری شدیدی ایجاد می‌کرد ولی در پرندگان مهاجر آبزی وحشی علائمی نداشت و آنها فقط ناقل بودند. این نوع آنفلوانزا در انسان‌ها هم خطرناک بود و تقریبا نیمی از انسان‌هایی که در تماس با پرندگان بودند، فوت کردند. این موضوع از این نظر بسیار نگران‌کننده شد که بتواند از انسان به انسان منتقل و منشاء پاندمی یا همه‌گیری در کل دنیا شود.
نگرانی از این بابت تمام نشده بود که در سال 2009 آنفلوانزای خوکی که از کشور آمریکا منشاء گرفته بود از راه رسید. البته آنفلوانزای خوکی بیماری خفیفی ایجاد می‌کند، اما طی سال‌های 1383 تا 1389 آنفلوانزای H5N1 خیلی مساله‌ساز شد و حتی به ایران هم رسید.

     ورود پرندگان مهاجر آبزی از روسیه به تالاب‌های ایران و تماس آنها با پرندگان خانگی باعث شد پرندگان شمال کشور ما آلوده شوند و در آن سال‌ها بسیاری از مراکز مرغداری برای جلوگیری از انتقال ویروس به سایر پرندگان و انسان تمام مرغ‌ها را معدوم کردند.

خطر جدی آنفلوانزای H7N9
     از سال 2013 به این طرف آنفلوانزای جدیدی به نام H7N9 دیده شده که مواردی از آن در کشور چین گزارش شده است. این نوع از آنفلوانزا بسیار خطرناک است و به آنفلوانزای فوق حاد شهرت دارد و باعث مرگ و میر بالایی می‌شود. این آنفلوانزا هم بین پرندگان شیوع دارد. باز هم انسان‌هایی که با پرندگان تماس داشتند، اولین قربانیان بودند.

     آنفلوانزای H5N1 بیشتر جوان‌ترها را درگیر کرد و متوسط سن بیماران 26 سال بود، ولی متوسط سن مبتلایان به H7N9 حدود 60 سال بود. این 2 نوع آنفلوانزا همچنان در فصل سرما باعث نگرانی هستند. پرندگان آلوده در کشور چین در تابستان به مناطق سردسیر سیبری مهاجرت و آنها را هم آلوده کردند. با آمدن فصل سرما دوباره مهاجرت پرندگان از سیبری به مناطقی از ایران مانند تالاب‌هایی در بندرانزلی، کرمان و... شروع خواهد شد و این دغدغه باز هم برای مسئولان بهداشتی کشورمان وجود دارد که پرندگان ویروس جدید H7N9 را با خود همراه داشته باشند. گرچه مسئولان دامپزشکی در پرندگان آبزی وحشی هر ساله پایشی را انجام می‌دهند تا اگر موردی پیدا شد خیلی سریع اطلاع‌رسانی کنند ولی خطر بالقوه همیشه با آغاز فصل سرما وجود دارد.

راهکارهای بهداشتی چیست؟
      سال‌های 1383 تا 1389 مرغداری‌های ایران خسارت زیادی دیدند. به نظر می‌رسد دوباره ویروس جدید دیگر H7N9 در دنیا دیده شده که هنوز معلوم نیست این ویروس به ایران رسیده یا نه ولی همین اطلاع‌رسانی رسانه‌های مختلف و هوشیار بودن کشورها باعث می‌شود تا درصورت یافتن ویروس، خیلی زود بتوان جلوی انتقال را گرفت و بیماری را کنترل کرد. ویروس آنفلوانزای پرندگان و شاید بهتر باشد این هشدار به مرغدارها داده شود که مرغ‌های خود را بیمه کنند چون در آن سال‌ها مرغداری‌ها خسارت زیادی دیدند.

    مردمی که ارتباط نزدیک‌تری با پرندگان وحشی آبزی دارند هم باید مراقب باشند تا این پرندگان را برای خوردن شکار نکنند یا اگر قصد این کار را دارند، حتما گوشت پرنده را به خوبی بپزند و بهداشت را رعایت کنند. مسدود کردن چرخه انتقال ویروس از انسان به انسان دیگر مانند ویروس سرماخوردگی است. ویروس آنفلوانزا یا سرماخوردگی در فصل تابستان هم وجود دارد ولی به دلیل اینکه پنجره‌ها باز هستند و جریان هوا در محیط برقرار است، افراد کمتر به آن مبتلا می‌شوند. در این فصل افراد باید سعی کنند با هم روبوسی نکنند و دست ندهند. دست‌های خود را بیشتر با آب و صابون بشویند و گاهی هم در ساعت‌هایی از روز پنجره‌ها را باز کنند تا هوا جریان یابد.

     علائم آنفلوانزای خوکی یا پرندگان مانند آنفلوانزای انسانی است ولی تب، عفونت تنفسی و سرفه باید جدی گرفته شود. در مواقعی که آنفلوانزا شدید باشد، باید در بیمارستان نمونه‌گیری از بیمار انجام گیرد. پس از آن نمونه به دانشکده بهداشت دانشگاه تهران فرستاده می‌شود.

     اما آنفلوانزایی که در کرمان جان چند تن از هموطنان را گرفته همان آنفلوانزای فصلی از نوعH1N1 خوکی است که هر ساله دیده می‌شود. این نوع آنفلوانزا به راحتی از انسان به انسان منتقل می‌شود و احتمالا در ماه‌های آینده در همه استان‌ها شایع شود. آنفلوانزای H1N1باعث فوت نمی‌شود ولی در افرادی که بیماری زمینه‌ای مانند ضعف سیستم ایمنی و بیماری‌های قلبی- ریوی دارند و باردار یا مسن هستند احتمال فوت وجود دارد. بهتر است افراد در معرض خطر قبل از شروع فصل سرما واکسن بزنند.

هفته نامه سلامت551