رعایت بهداشت دهان و دندان یکی از مهم‌ترین عوامل سلامت دندان‌ها طی دوران کودکی است. مسلما مسواکزدن درست و منظم نقش بسزایی در پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها خواهد داشت ولی در برخی از موارد باوجود استفاده از مسواک، دندان‌ها دچار پوسیدگی می‌شوند و این مساله باعث تعجب و سردرگمی والدین می‌شود. در «دهان و دندان» این هفته به عوامل موثر در پوسیدگی دندان کودکان و نکته‌هایی که اغلب از دیدگاه والدین دور می‌ماند، می‌پردازیم.
اصول بهداشت دهان در خانه از همان سال اول زندگی کودک مهم است و باید رعایت شود. تمیز‌کردن و ماساژ‌دادن لثه‌ها قبل از رویش دندان باعث می‌شود محیط دهان سالم باشد و به رویش دندان‌ها کمک می‌کند. برای این کار والدین باید 2 لایه گاز مرطوب دور انگشتانشان بپیچند. ممکن است یک کودک 6 ساله به طور مرتب مسواک بزند ولی به علت پوسیدگی‌های ایجادشده در سال‌های ابتدای زندگی از داشتن دندان‌های سالم محروم باشد.
پوسیدگی دندان شیری
در اغلب کودکان بعد از 3 سالگی فواصل بین دندان‌های خلفی بسته می‌شود و نواحی بین دندانی با مسواک به طور کامل تمیز نمی‌‌شود بنابراین والدین باید نواحی بین دندانی را با نخ‌دندان تمیز کنند. قابل ذکر است پوسیدگی‌های بین دندانی در دندان‌های شیری در بسیاری از مواقع در مدت زمان کوتاهی عصب دندان شیری را درگیر و درمان‌های پرهزینه عصب‌کشی را به بیمار تحمیل می‌کنند.
مسواکزدن به‌وسیله خود کودک
مسواکزدن به‌وسیله خود کودک کافی نیست و نظارت و دخالت والدین در این زمینه ضروری است. به طوری که تا 6سالگی مسواکزدن باید به طور کامل به‌وسیله والدین انجام شود. اگر کودکتان اصرار دارد خودش مسواک بزند، اجازه دهید ابتدا خودش این کار را انجام دهد و پس از آن شما به طور کامل همه دندان‌هایش را مسواک بزنید. در 6 تا 12 سالگی مهارت‌های حرکتی کودکان تکامل بیشتری یافته ولی والدین هنوز باید بر مسواکزدن کودک نظارت داشته باشند.
سلامت دندان‌های پدر و مادر
نتایج تحقیقات نشان داده میکروب عامل پوسیدگی دندان به نام «استرپتوکوک موتانس» برای اولین بار از دهان مراقبان نوزاد به‌خصوص مادر به دهان کودک منتقل می‌شود. به همین دلیل کاهش میزان این میکروب در دهان پدر و مادر و سلامت دندان‌های آنها نقش مهمی در سلامت دندان‌های کودک خواهد داشت. همچنین مهم است قاشق یا غذایی که در دهان والدین قرار گرفته به هیچ‌وجه داخل دهان کودک قرار نگیرد.
وضعیت تغذیه
علاوه بر رعایت بهداشت دهان، یکی از مهم‌ترین عوامل مستعدکننده پوسیدگی، وضعیت تغذیه کودک است. مواد غذایی پوسیدگی‌زا مانند شیرینی، شکلات، آبنبات و... باید در رژیم غذایی کودک محدود شود یا برخی از مواد غذایی غیرضروری مانند نوشابه‌های گازدار، چیپس و پفک حذف شوند. لازم به ذکر است شیرهای طعم‌دار و شیر کاکائو‌های صنعتی به دلیل محتوای بالای شکر، جزو مواد غذایی پوسیدگی‌زا هستند.
بی‌اشتهایی کودکان
در رژیم غذایی کودک باید تمام مواد غذایی ضروری مانند نان، حبوبات، سبزی‌ها، میوه‌ها، شیر و گوشت به مقدار کافی وجود داشته باشد. همچنین چربی‌ها و شیرینی‌ها باید به صورت کنترل‌شده و به مقدار لازم مصرف شوند. قابل ذکر است کم‌اشتهایی کودک و عدم تغذیه وی طی ساعت‌های متوالی علاوه بر اینکه باعث کاهش مواد و ویتامین‌های ضروری در بدن می‌شود منجر به کاهش ترشح بزاق دهان هم خواهد شد و کودک را مستعد پوسیدگی می‌کند.
نقایص ژنتیکی
در برخی مواقع دندان‌ها هنگام رویش دچار نقایصی در مینا یا عاج هستند. دندان‌های کودکانی که دچار چنین مشکلاتی هستند بیشتر از افراد معمولی مستعد پوسیدگی است و باید تحت مراقبت‌های منظم دندان‌پزشکی قرار گیرند.
پوسیدگی ناشی از شیردهی شبانه
در بسیاری از موارد شروع پوسیدگی‌ها از دوران شیرخوارگی است و این روند تا سالیان متوالی برای کودک مشکل‌ساز خواهد بود. علت ایجاد این نوع پوسیدگی تجمع شیر، آبمیوه و مواد غذایی قندی هنگام خواب روی دندان‌هاست. کودکان شیرخواری که در طول شب مکرر از مواد ذکرشده استفاده می‌کنند در معرض این نوع پوسیدگی هستند. برای پیشگیری از این نوع پوسیدگی، پس از هر بار تغذیه کودک شیرخوار باید با یک گاز تمیز و مرطوب لثه‌ها و دندان‌های تازه روییده را پاک کرد
مراجعه منظم به دندان‌پزشک
در صورت مراجعه منظم به دندان‌پزشک پوسیدگی‌ها در مراحل ابتدایی که به‌وسیله والدین در منزل قابل رویت نیستند، تشخیص داده می‌شوند و مراحل درمان برای کودک ساده‌تر خواهد بود.
