پرسش: همسرم هرگاه حلقه دستش می‌کند، پوست اطراف حلقه و بین انگشتانش قرمز می‌شود و خارش می‌گیرد. مشکلش چیست؟ آیا با تغییر جنس حلقه مشکل برطرف می‌شود؟

پاسخ دکتر حسین طباطبایی، متخصص پوست و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران:

مشکل همسر شما حساسیت به فلز نیکل است.در بسیاری از حلقه‌ها و زیورآلات بدلی از فلز نیکل استفاده می‌شود.

گاهی حتی زیورآلاتی که روکش طلا دارند هم پس از مدتی که روکش طلایشان از بین می‌رود این علائم را نشان می‌دهند.

تماس نیکل با پوست برخی افراد به علت ارثی و ژنتیکی باعث حساسیت می‌شود و علائمی مانند قرمزی، خارش و پوسته‌ریزی ایجاد می‌کند.

این اتفاق فقط در مورد حلقه نمی‌افتد. فلز نیکل با هر قسمتی از پوست در تماس باشد، این علائم ظاهر خواهد شد.

مثلا برخی افراد به سگک فلزی کمربند حساس هستند و در ناحیه شکم دچار اگزمای تماسی می‌شوند.

بهترین کار این است که همسرتان از حلقه کاملاً طلا استفاده کند که در آن آلیاژ نیکل به کار نرفته باشد.

طلا تنها فلزی است که اگزمای تماسی ایجاد نمی‌کند.

هفته نامه سلامت/548

محیط‌زیست/ کیارش یشایائی/فعال محیط‌زیست
پایش سلامت زیست‌محیطی

محیط‌زیست ایران بسیار بحران‌زده است. خشکسالی، مصرف بی‌رویه آب، افزایش ریزگردها، آلودگی‌های آب، هوا، خاک و به خطر افتادن تنوع زیستی و بسیاری از معضلات و مشکلات دیگر دست به دست هم داده‌اند تا وضعیت ایران به مرز بحران برسد. در گذشته بسیار پیش آمده که مشکلات و معضلات زیست‌محیطی نادیده گرفته یا حتی انکار می‌شدند. جلوگیری از گردش آزاد اطلاعات و کتمان یا انکار کاستی‌ها به گونه‌ای که در نیمه دوم دهه 80 مرسوم شده بود، کمکی به ما نمی‌کند. زمان و طبیعت بی‌رحمانه کار خود را انجام می‌دهند. کمبود آب و منابع طبیعی فقر را دامن خواهد زد و زندگی مادی و معنوی مردم را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد. هم‌اکنون بخشی از منابع طبیعی (به‌ویژه منابع آب) را از دست داده‌ایم و به‌عنوان یک فوریت، محافظت از باقیمانده آب، خاک و هوا، از آلاینده‌ها بسیار ضروری است.

مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات نباتی موجب آلوده شدن خاک، آب و تجمع بعضی از سموم در گیاه خواهد شد. پساب‌های کشاورزی نیز به این سموم و مواد شیمیایی آلوده می‌شوند و منابع آب را آلوده می‌کنند. فعالیت معادن و کارخانه‌ها و رها شدن باطله‌ها، ضایعات و پساب‌های آنها در طبیعت، آب و خاک را به فلزات سنگین و سموم دیگر آلوده می‌کند. منابع آلوده‌کننده ثابت و متحرک هوا مانند کارخانه‌ها و خودروها و همچنین ریزگردها موجب آلوده شدن هوا می‌شوند.    

آلودگی‌های صوتی از موارد دیگری هستند که به پایش نیاز دارند. برای اینکه این محافظت از آنچه از طبیعت باقی مانده است با حداکثر کارایی انجام شود، داشتن اطلاعات کامل، درست و به‌هنگام از وضعیت محیط‌زیست و رصد و پایش آلاینده‌ها به معنی داشتن اعداد و ارقام و پارامترهای کیفی و کمی آماری از آلاینده‌ها و سایر موارد بسیار ضروری است. پایش انواع آلاینده‌های هوا، خاک و آب برعهده دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط‌زیست است. این دفتر با دارا بودن ایستگاه‌های پایش کیفیت هوا، آب و خاک و آزمایشگاه‌های معتمد در سراسر کشور وضعیت را از نظر آلاینده‌ها بررسی می‌کند.

هفته نامه سلامت-547

توصیه‌ها و هشدارهای دکتر مجتبی امیری به آنهایی که موهای صاف خود را فر کرده‌اند

موی فر مراقبت می‌خواهد

یکی از عوامل زیبایی افراد موهای آنهاست و البته نوع و رنگ موها در افراد کاملا متفاوت است. عده‌ای موهایی صاف و روشن دارند و عده‌ای فر و تیره. در این میان افرادی هستند که با تغییر موهایشان سعی می‌کنند به وضعیت دلخواهشان برسند. مثلا موهای صافشان را به موهایی مجعد و فر تبدیل می‌کنند. در این گفت‌وگو دکتر مجتبی امیری، متخصص پوست، عضو هیات علمی دانشگاه بقیه‌ا... درباره مزایا و معایب فر کردن موهای صاف و اصول مراقبت از آن صحبت کرده است.

سلامت: آیا نوع مو و ساختار آن یک مساله ژنتیکی است؟

بله، موهای افراد ویژگی‌های متفاوتی دارند؛ از رنگ آنها گرفته تا میزان رشد و همین طور صاف یا مجعد بودن آن که همگی یک موضوع ژنتیکی محسوب می‌شود. در این میان افرادی هستند که رنگ یا ظاهر موهایشان را دوست ندارند و به همین دلیل سعی می‌کنند تغییرهایی مانند
فرکردن مو در آن ایجاد کنند.

سلامت: آیا فر کردن مو می‌تواند خطری برای موها و به‌خصوص موهای صاف داشته باشد؟

به هر حال بعضی از افراد به‌صورت مصنوعی موهای صاف خود را فر می‌کنند که این موضوع بیشتر موقتی است و چون ساقه مو بافت مرده‌ای دارد می‌توان تغییرهایی در آن ایجاد کرد اما کسی که موهای صافی داشته و بعد فر می‌کند باید بداند با رویش مجدد موها آن حالت قبلی دوباره برمی‌گردد و معمولا هم حرارت‌های زیاد و تهاجمی باعث شکنندگی موها می‌شود.

سلامت: چه نوع موهایی بیشتر در معرض آسیب هستند؟

بهتر است افرادی که موهایی خشک و شکننده دارند از فر کردن موهایشان خودداری کنند چون این نوع موها زودتر خراب می‌شوند و ممکن است ریزش موی شدیدی هم پیدا کنند.

سلامت: خیلی از افراد بعد از فر کردن موهایشان دچار موخوره می‌شوند. برای رفع این مساله چه راه‌حلی را پیشنهاد می‌کنید؟

بهتر است در این شرایط حتما از روغن زیتون یا روغن‌بادام استفاده کنید تا موها به حالت اولیه‌اش برگردد. به این ترتیب که موها و پوست کف سر را به روغن زیتون آغشته کنید و چند دقیقه‌ای ماساژ دهید.

سلامت: آیا صدمه‌ای که فرکردن به ساقه مو می‌زند، قابل برگشت است؟

بله، چون با رویش دوباره مو به حالت اولش برمی‌گردد اما باز هم می‌گویم حرارت زیاد باعث شکنندگی و خراب شدن مو می‌شود بنابراین بهتر است موهایتان را با حرارت ملایم و روش‌های درست فر کنید.

سلامت: آیا تقویت‌کننده‌های مویی که در بازار وجود دارند می‌توانند کمک‌کننده باشند؟

به نظر من تقویت‌کننده به آن معنا اصلا وجود ندارد و مو به هر حال یک بافت مرده است. پیشنهاد می‌کنم به جای استفاده از هر ماده شیمیایی دیگری سعی کنید از عوامل شکنندگی مو پرهیز کنید. مثلا کمتر از سشوار استفاده کنید یا از برس‌هایی که الکتریسته ایجاد می‌کنند، استفاده نکنید.

سلامت: آیا فر کردن مو ریزش هم می‌آورد؟

بله، هر کاری که باعث شود ساقه مو آسیب ببینید ناخودآگاه ریزش هم می‌‌آورد. افرادی که بیشتر این کار را تکرار می‌کنند، بیشتر هم دچار ریزش مو می‌شوند.

سلامت: افرادی که تازه موهای خود را فر کرده‌اند چه نکته‌هایی را باید رعایت کنند؟

بهتر است این افراد حتما بعد از شستن موهای خود، از نرم‌کننده استفاده کنند. از شانه با دندانه‌های ریز اصلا استفاده نکنند و بیشتر از برس فلزی استفاده کنند. هنگام سشوار کشیدن حتما از برس‌های‌ گرد‌ چوبی استفاده کنند. سعی کنند موهای فرشان را با سشوار یا هر وسیله دیگری صاف نکنند. موهایشان را هر ماه یکبار، نیم‌سانت کوتاه کنند. از رنگ مو و مش کمتر استفاده کنند زیرا مش باعث وز شدن مو می‌شود و آنها را به دردسر می‌اندازد.

نگاه دوم

دکتر مسعود داودی

متخصص بیماری‌های پوست

عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی بقیه‌ا...

تغییر حالت مو بی‌خطر نیست

وقتی ساقه موی فر را برش دهیم و زیر میکروسکوپ نگاه کنیم سطح مقطع آن بیضی‌شکل است. سطح مقطع موی سیاهپوست‌ها که موهای فر پیچ‌خورده دارند به شکل لوبیاست که یک طرف آن فرورفتگی دارد. افرادی که چنین موهایی دارند فوق‌العاده مشکل دارند و شاید اصلا نتوانند موهایشان را شانه بزنند. هرچه مو صاف‌تر باشد سطح مقطع آن زیر میکروسکوپ گردتر خواهد بود.

بیشترین مشکل افرادی که موی فر طبیعی دارند، شانه کردن آن است زیرا برای مرتب کردن آنها به زمان بیشتری نیاز دارند. افرادی که موهای مجعد طبیعی یا فرشده دارند ترجیح می‎دهند هنگام خیس بودن موها آنها را شانه بزنند ولی شانه زدن مو هنگام خیسی و حالت دادن آن باعث شکنندگی مو خواهد شد. بنابراین با پدیده دیگری به نام موخوره مواجه هستیم. به این افراد توصیه می‌کنیم با استفاده از ماسک مو یا روغن‌های ترمیم مو، موها را نرم کنند تا شانه زدن آسیبی به موها نرساند.

افرادی که موهای فر طبیعی دارند معمولا علاقه‌مندند موها را با تکنیک‌های شخصی مانند استفاده از اتوی مو و سشوار صاف کنند ولی این کار باعث می‌شود پیوند‌های اتصالی یا فولیکول‌ها سست شوند یا از بین بروند و ریزش مو اتفاق بیفتد. پس استفاده مداوم از اتوی مو یا سشوار توصیه نمی‌شود.

برخی مواد شیمیایی هم در آرایشگاه‌ها استفاده می‌شوند که پیوندهای گوگردی ساقه مو را موقتی از بین می‌برند و مو را صاف می‌کنند ولی اتوی مو یا استفاده از مواد شیمیایی برای صاف کردن مو به ساقه آن آسیب می‌رساند و اگر همچنان ادامه یابد ممکن است باعث ریختن موها شود.

نقطه مقابل این افراد کسانی هستند که موهای لخت و صافی دارند و دوست دارند موها را فر دائمی کنند. فردادن موها هم با استفاده از وسایل گرمادهنده تحت عنوان بیگودی یا توسط مواد شیمیایی است. این حالت نیز مانند صاف کردن مو باعث آسیب به ساقه مو می‌شود. در این افراد نیز مانند کسانی که موی فر طبیعی دارند احتمال شکننده بودن مو و موخوره بیشتر می‌شود اما به‌طور کلی در هر 2 روش یعنی صاف کردن یا فر کردن مو استفاده بیش از حد گرما و مواد شیمیایی را مشاهده می‌کنیم.

بین مراجعه‌کنندگان به مطب‌ها بیشترین آسیب مو را در افرادی می‌بینیم که از حالت موهایشان رضایت ندارند و سعی می‌کنند تغییر حالت طولانی‌مدت به مو بدهند.

هفته نامه سلامت-547

فصل، فصل حمله شپش به مدرسه‌هاست!

هشت باور غلط درباره شپش سر

امسال نیز مانند هرسال با فرا رسیدن فصل پاییز و بازگشایی مدارس، شپش به یکی از مشکلات مدارس و مهدکودک‌ها تبدیل شده است؛

بیماری‌ای که متاسفانه باورهای نادرست زیادی درباره آن وجود دارند. شپش حشره‌ بسیار ریزی است که در محیط‌های گرم و مرطوب زندگی می‌کند و 3 جفت پا و قلاب‌های قدرتمندی دارد که به واسطه آن به پوست و مو می‌چسبد و روزانه 10 تخم می‌گذارد و باعث خارش می‌شود. پس اگر کودک شما مرتب سرش را می‌خاراند، بهتر است به کف سر او و مخصوصا پشت گوش‌هایش نگاه کنید. معمولا شپش
قابل تشخیص است اما راه مطمئن‌تر استفاده از شانه‌های مخصوص است. لایه نازکی از مو را از ریشه شانه کنید. اگر شپش وجود داشته باشد، می‌توانید آن را روی شانه ببینید.

برای از بین بردن شپش و حس خارش نیز بهترین کار استفاده از داروهای ضدشپش است. برای اینکه دوباره دچار شپش نشویم نیز باید تمام وسایلی که فرد مبتلا یا کودک با آنها در ارتباط بوده مثل ملحفه‌ها، بالش و حتی کاناپه، عروسک‌ها، کلاه، روسری و... با آب حداقل 60 درجه شسته شوند. آنچه در ادامه می‌خوانید، باورهای نادرست اما رایجی است که در میان مردم درباره شپش سر وجود دارد.

ادامه مطلب...

«میزگرد سلامت» درباره سندرم روده تحریک‌پذیر خانم مینا با حضور کارشناسان «سلامت» دکتر محمدرضا خدایی و دکتر محمد اربابی روان‌پزشک، دکتر شهرام آگاه فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش و کبد و
دکتر محمد فصیحی‌دستجردی، متخصص طب سنتی
اعصاب روده‌ات را آرام کن!

مهمان این هفته میزگرد «سلامت»، مادر مینا، دانش‌آموزی پشت‌کنکوری است که از استرس زیاد و مشکلات گوارشی دخترش می‌گوید. داستان مینای 21 ساله و اضطرابی که در این روزها طی می‌کند، شباهت زیادی به همه کسانی که یک وقتی دانش‌آموز پشت کنکوری بودند، دارد. روزهای نفس‌گیر و حساسی بود. کافی بود فقط با 2 اشتباه تستی از شهری به شهر دیگر منتقل شویم یا فقط به فاصله یکی دو نفر از قبولی در رشته مورد علاقه‌مان محروم شویم ولی جالب اینجاست برای همه کسانی که چند سال از آن روزها فاصله گرفته‌اند این سوال مطرح است که علت این همه اضطراب چه بود؟ ولی مشکل مهمان این هفته «سلامت» فقط اضطراب نیست، بلکه بیماری‌هایی است که با این اضطراب همراه شده است. مادرش معتقد است اضطراب روی درس دخترش تاثیر گذاشته و نگران است که یک‌بار دیگر هم از این امتحان سربلند بیرون نیاید. در «میزگرد سلامت» این هفته درباره مشکل مینا و مشکلات این‌چنینی بسیاری از دانش‌آموزان دیگر با کارشناسان سلامت گفت‌وگو کرده‌ایم. با ما همراه شوید.

ادامه مطلب...

«میزگرد تغذیه» درباره کندی رشد پویا با حضور دکتر سیدعلی کشاورز متخصص تغذیه، دکتر عباس مومن‌زاده فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی اطفال و دکتر بهروز بیرشک روان‌شناس
برای تغذیه تکمیلی عجله نکنید!

شیر مادر بهترین غذا برای کودک است. متخصصان می‌گویند کودک تا
6 ماهگی فقط باید از شیر مادر تغذیه شود و پس از 6 ماهگی می‌توان غذای کمکی را شروع کرد. خوراندن غذا تا پیش از 6ماهگی به کودک ممکن است باعث حساسیت غذایی و بروز مشکل‌های جدی برای کودک شود اما گاهی در فرهنگ ما دیده می‌شود برخی بزرگ‌ترها توصیه می‌کنند غذا دادن به بچه را زود شروع کنید تا بهتر وزن بگیرد و زودتر غذاخور شود.

مهمان «میزگرد تغذیه» این هفته، مادری است که به اصرار دیگران غذای کمکی را زودتر از 6ماهگی برای فرزندش پویا شروع کرده و با مشکل‌هایی مواجه شده است. شرح بیشتر ماجرا را در ادامه از زبان خود ایشان و نظر متخصصان «سلامت» را درباره این مشکل بخوانید.

مادر پویا که از وزن نگرفتن فرزندش نگران شده، می‌گوید:

به اصرار اطرافیان غذای کمکی را زود شروع کردم

سلامت: شما به‌دلیل مشکل‌هایی که در شروع غذای کمکی به فرزندتان برایتان پیش آمده، در «میزگرد تغذیه» شرکت کرده‌اید. لطفا بیشتر در این‌باره توضیح دهید.

فرزند من از شیر خودم تغذیه می‌شد و خیلی هم خوب وزن می‌گرفت. در هر بار مراجعه به مرکز بهداشت می‌گفتند شیردهی مناسب و رشد کودک خوب است. با این حال اطرافیان اصرار داشتند که از غذای سفره به او بدهیم. حتی می‌گفتند از یک ماهگی آب خورش که نمک و ادویه دارد را با انگشت به دهانش بگذاریم تا بهتر وزن بگیرد و بعدها بدغذا نشود. من چون می‌دانستم این کار ممکن است برای فرزندم مشکل‌هایی ایجاد کند اجازه این کار را نمی‌دادم. خلاصه از من انکار و از آنها اصرار.

سلامت: شما از چه زمانی غذای کمکی را شروع کردید؟

چند بار که مجبور شدم فرزندم را چند ساعتی پیش اطرافیان بگذارم، متوجه شدم مقداری آب‌میوه و برنج به او داده‌اند و بعد از آن فرزندم اسهال و دل‌درد را تجربه کرد. با این حال خودم تا پایان 4 ماهگی غذای کمکی را شروع نکردم اما بعد از آن به‌دلیل اینکه خیلی شیر می‌خورد و احساس می‌کردم سیر نمی‌شود غذای کمکی مانند فرنی را شروع کردم و وقتی از هفته بعد بادام را به فرنی اضافه کردم اطراف دهانش جوش‌های ریز زد و دچار اسهال و دل‌درد شد. به همین دلیل به‌طورموقت بادام را از برنامه‌‌اش حذف و سوپ را شروع کردم. اتفاقا فرزندم خیلی خوب غذا می‌خورد.

سلامت: پس مشکل چه بود؟

وقتی برای پایش قد و وزن در نوبت بعد به مرکز بهداشت مراجعه کردم، متوجه شدم روند رشد فرزندم در مقایسه با گذشته کند شده است. کارشناسان مرکز بهداشت پس از اینکه متوجه شدند غذای کمکی را شروع کرده‌ام خیلی تعجب کردند و گفتند وقتی رشد فرزندتان خوب بوده و شیر مادر برایش کفایت می‌کرده نباید غذای کمکی را شروع می‌کردید و این کار تاثیر منفی بر رشد کودک داشته است. جالب است که اطرافیان باز هم اصرار داشتند غذا دادن به کودک مشکلی ایجاد نمی‌کند و نباید به حرف و توصیه کارشناسان مرکز بهداشت توجه کنم.

سلامت: برای بهبود رشد فرزندتان چه کار کردید؟

کارشناسان مرکز بهداشت من را به کارشناس تغذیه مرکز بهداشت ارجاع دادند و ایشان هم بعد از اینکه کلی من را ملامت کردند، هشدار دادند اگر حساسیت غذایی ایجاد شود ممکن است رشد مغزی کودک دچار اختلال شود و احتمالا علت کندی رشد کودک این بوده که به جای شیر مادر، غذا خورده است. آنها توصیه کردند ابتدا فرزندم را در طول شبانه‌روز با شیر مادر تغذیه کنم و بعد از شیر مادر مقداری غذا به او بدهم. صبحانه فرنی و 2 وعده سوپ که با گوشت تهیه شده به او بدهم. 3 روز در هفته ساعت 9 صبح 20 دقیقه او را بیرون ببرم تا در معرض نور آفتاب قرار بگیرد و شب‌ها بدنش را ماساژ بدهم. بعد از 2 هفته دوباره برای سنجش قد و وزن مراجعه کنم.

سلامت: در مراجعه بعدی رشد کودک خوب بود؟

بله، خدا را شکر وزن‌گیری فرزندم بعد از 2 هفته نشان داد مشکلی وجود ندارد و توصیه‌های غذایی دیگری داشتند؛ مثلا صبحانه بعد از شیردهی زرده تخم‌مرغ پخته که با کره و شیر نرم شده، میان‌وعده 30 میلی‌لیتر آب‌سیب یا لیموشیرین، ناهار و شام سوپ که با گوشت و سبزی‌ها تهیه شده است، میان‌وعده عصر پوره سیب‌زمینی یا پوره هویج و یک میان‌وعده هم ماست شیرین و نان نرم‌شده داشت. خدا را شکر در مراجعه بعدی پایش قد و وزن، روند رشد فرزندم دوباره مانند قبل خوب شد. من می‌خواستم از این طریق به مادران دیگر بگویم به حرف اطرافیان گوش ندهند و فقط به توصیه‌های پزشک متخصص اطفال و کارشناسان مرکز بهداشت توجه داشته باشند تا مثل من دچار مشکل‌های ناشی از گوش دادن به توصیه‌های غیرتخصصی نشوند.

نگاه متخصص تغذیه

توصیه‌ها و هشدارهای دکتر سیدعلی کشاورز برای سوژه «میزگرد تغذیه»

تا پایان 6 ماهگی؛ فقط شیر مادر

سلامت: بهترین زمان شروع تغذیه تکمیلی کودک چه زمانی است؟

پایان 6ماهگی، به طور استثنا اگر شیر مادر پاسخگوی نیاز کودک نباشد و وزن‌گیری مناسب نباشد، معمولا از پایان 4ماهگی غذای کمکی را شروع می‌کنیم زیرا زود شروع تغذیه تکمیلی، خطر حساسیت غذایی و از بین رفتن پرزهای دستگاه گوارش را همراه دارد و به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود غذای کمکی زودتر از پایان 6 ماهگی شروع شود.

سلامت: مهمان «میزگرد تغذیه» این هفته مادری است که به اصرار اطرافیان 2 ماه زودتر غذای کمکی را برای فرزندش شروع کرده و برخلاف انتظار این کار باعث کند شدن روند رشد کودکش شده است، چرا؟

تا پایان 6 ماهگی هیچ ماده خوراکی‌ای به اندازه شیر مادر برای کودک مفید و مغذی نیست و وقتی با ماده خوراکی‌ دیگر جایگزین شود روند رشد کودک کند می‌شود. وقتی وزن‌گیری کودک خوب است و با شیر مادر سیر می‌شود لازم نیست تا پایان 6 ماهگی به جز شیر مادر ماده خوراکی دیگری به کودک داده شود.

سلامت: غذای کمکی را چطور و چگونه باید شروع کرد؟

از پایان 6 ماهگی، 5 تا 7 روز اول فرنی با آرد برنج را شروع می‌کنیم. آرد گندم ممکن است حساسیت ایجاد کند. 5 تا 7 روز دوم معمولا مغز بادام را به فرنی اضافه می‌کنیم و حریره بادام به کودک می‌دهیم. از هفته سوم پوره سیب‌زمینی که با سیب‌زمینی پخته، شیر و کره تهیه شده داده می‌شود. پایان هفته چهارم سوپ سبزی بدون نمک و چاشنی و بدون هویج و اسفناج داده می‌شود. از ابتدای ماه هشتم 2 قاشق مرباخوری ماست شیرین و زرده تخم‌مرغ آبپز که با کره نرم شده به کودک داده می‌شود و کم‌کم طی 1 تا 2 ماه به یک زرده کامل می‌رسد. از هفته‌های بعد آبمیوه‌هایی مانند سیب و لیموشیرین به کودک داده می‌شود. بهتر است کودک در سال اول میوه‌هایی مانند نارنگی و پرتقال نخورد. البته در شروع تغذیه تکمیلی غذاها را یکی‌یکی به کودک می‌دهیم تا علاوه بر آشنا کردن او با طعم‌های مختلف، اگر حساسیت غذایی داشت آن را تشخیص دهیم.

سلامت: از چه زمانی می‌توان به کودک غذای سفره داد؟

از پایان 8 ماهگی می‌توان از قسمت نرم غذای سفره بدون نمک و چاشنی به کودک خوراند. غلظت فرنی و پوره ابتدا باید کم باشد و به‌تدریج که کودک وارد 9ماهگی می‌شود و جویدن را یاد می‌گیرد، می‌تواند غذاهای سفت و جامد بخورد. البته سفیده تخم‌مرغ و عسل به‌دلیل اینکه ممکن است حساسیت غذایی ایجاد کنند نباید به کودک داده شود. کودک تا یک سالگی قدرت تحمل پروتئین شیر گاو را هم ندارد و در تهیه فرنی و حریره بادام باید از شیر پاستوریزه و آب به نسبت مساوی استفاده کرد.

سلامت: چه زمانی غذای جامد غذای اصلی است و شیر مادر حکم غذای کمکی را دارد؟

در سال اول شیر مادر غذای اصلی کودک است. اگر غذای کمکی درست شروع شود و تنوع کافی داشته باشد، کودک در پایان یک سالگی غذاخور می‌شود و در سال دوم شیر مادر نقش کمکی دارد. بنابراین پس از یک سالگی باید سعی شود ابتدا به کودک غذا و بعد شیر داده شود. همچنین از سال دوم می‌توان به کودک شیر پاستوریزه داد. قطره آهن و AD باید تا پایان 2سالگی به کودک داده شود. اگر کودک رشد خوبی نداشت، ممکن است متخصص اطفال برای بهبود رشد او روی یا مولتی‌ویتامین نیز تجویز کند.

نگاه فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی اطفال

خطر آلرژن‌ها

برای کودکان زیر 6 ماه

دکتر عباس مومن‌زاده

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

روده کودکان زیر 6 ماه نسبت به میکروب‌ها و ویروس‌ها نفوذپذیری بالایی دارد. آلرژن‌ها و مواد غذایی مانند شیرگاو برای این کودکان آلرژی‌زاست و به روده آسیب می‌رساند و آنها را دچار مشکل‌هایی مانند اسهال می‌کند. در فرایند تهیه غذا نیز ممکن است ضدعفونی کردن به خوبی صورت نگیرد و هنگام غذا خوراندن به بچه احتمال دارد میکروب‌ها وارد دستگاه گوارش شوند. توصیه اکید می‌شود زیر 6 ماه به هیچ عنوان غذای اضافه به کودک داده نشود. غذاهایی مانند آب خورش نیز به هیچ عنوان نباید به کودک داده شود. پس از 6 ماهگی غذاهایی مانند برنج، لعاب برنج و حریره که با آرد برنج و شیر مادر تهیه شده به کودک داده می‌شود. اگر رشد کودک خوب نباشد و نیاز داشته باشد، می‌توان این غذاها را از پایان 4ماهگی شروع کرد اما اگر رشد و وزن‌گیری کودک خوب است این کار نباید زود شروع شود.

سفیده تخم‌مرغ، انواع توت، خربزه، اسفناج و عسل به‌دلیل اینکه ممکن است حساسیت و مسمومیت غذایی ایجاد کنند، تا یک سالگی نباید به کودک خورانده شوند. همچنین کودک از 15 روزگی تا 6 ماهگی باید روزی 25 قطره ویتامین AD و بعد از 6 ماهگی روزی 25 قطره مولتی‌ویتامین و 15 قطره آهن بخورد. البته کودکان نارسی که وزن تولدشان زیر 2 کیلو و 500 گرم است، باید از زمانی که وزنشان به 2 برابر وزن تولد رسید قطره آهن را شروع کنند.

نگاه روان‌شناس

بهترین برخورد

با اظهارنظر اطرافیان

دکتر بهروز بیرشک

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

متاسفانه ما در فرهنگمان این مساله را زیاد داریم که اطرافیان فکر می‌کنند باید نظر خودشان را به نوعی مطرح و حتی تحمیل کنند. گاهی بزرگ‌ترها به زوج‌های جوان که تازه صاحب فرزند شده‌اند، می‌گویند ما تجربه داریم و از شما بیشتر می‌دانیم اما باید توجه داشت اگرچه تجربه بسیار ارزشمند است اما امروز نتایج مطالعات در زمینه تربیت و تغذیه کودک نکته‌های دیگری را مطرح کرده‌اند. جوان‌ترها لازم نیست با بزرگ‌ترها بحث یا در مقابل نظرشان مقاومت کنند، بلکه باید به صحبت‌های آنها گوش بدهند و با مطالعه و مشورت با متخصصان درست و نادرست این صحبت‌ها را تشخیص دهند و درباره‌‌اش تصمیم بگیرند. اگر نظر دیگران اشتباه بود و باز بر آن تاکید داشتند، به هیچ عنوان نباید با آنها توهین‌آمیز برخورد شود، بلکه باید با شیوه و زبان خاص با آنها صحبت کرد. هر کدام از زوج‌ها باید مسئولیت بیان این موضوع به خانواده خودش را برعهده بگیرد و ضمن تشکر و قدردانی از تجربه آنها، طوری که حالت برخورنده نداشته باشد، اشاره کند که روش خودشان را در تربیت فرزند دارند. مثلا می‌توانند بگویند: «از توصیه و راهنمایی‌های شما خیلی متشکریم. چشم! هر کار که لازم باشد، انجام می‌دهیم.» از طرفی بزرگ‌ترها هم باید بدانند نباید در همه موارد زندگی دیگران دخالت کنند.

یکی از دلایل اصرار به زود غذا دادن به بچه‌ها تپل شدن آنهاست. اینکه چاق و تپل بودن بچه به معنی سالم و سرحال بودنش است، یک باور نادرست است و باید روی باورهایمان تعمق کنیم و بیندیشیم که کلیشه‌های ما واقعا درست است یا نه. تغذیه کودک باید درست و به موقع باشد. پزشک متخصص اطفال و متخصص تغذیه بهترین افرادی هستند که می‌توانند درباره شیوه غذا دادن به شیرخوار و اینکه چطور و از چه زمان شروع شود، راهنمایی‌های لازم را داشته باشند.

هفته نامه سلامت-547

پرسشی از دکتر محمدرضا مهاجر تهرانی فوق‌تخصص غدد و دکتر محمدرضا وفا متخصص تغذیه
آیا شکلات باعث بلوغ زودرس کودکان می‌شود؟

بلوغ زودرس یکی از مشکلات رو به رشد دنیای مدرن امروز است که عوارض فراوانی به‌دنبال دارد. متخصصان، عوامل زیادی را در بروز آن دخیل می‌دانند که یکی از آنها‌ داشتن الگوهای غذایی نامناسب است. دکتر محمدرضا وفا متخصص تغذیه در این‌باره به «سلامت» گفت: «ما نمی‌توانیم ادعا کنیم که دقیقا مصرف گروهی از خوراکی‌های خاص باعث بروز بلوغ زودرس در کودکان می‌شود اما برخی از عادت‌ها و الگوهای غذایی می‌توانند باعث بلوغ زودرس شوند که کاهش رشد قدی پس از رسیدن به سن بلوغ، مخصوصا در دختربچه‌ها از عوارض آن است.» این متخصص تغذیه تاکید کرد که عادت به مصرف خوراکی‌هایی که تراکم کالری بالا اما ارزش تغذیه‌ای پایینی دارند، می‌تواند باعث ابتلای بچه‌ها به اضافه‌وزن و چاقی شود و همین افزایش وزن، زمینه بروز بلوغ زودرس را در آنها فراهم کند.

ادامه مطلب...

یک ساعت بعد از خوردن همبرگر چه اتفاقی در بدن می‌افتد؟
بمب ساعتی همبرگر

پزشکان و متخصصان تغذیه میانه خوبی با فست‌فودها به خاطر کالری، قند، چربی و نمک فراوانشان دارند، اما با وجود توصیه‌ها و هشدارهای مکرر آنها، باز هم مصرف‌کنندگان و دوستداران این قیبل غذاها کم نیستند. در «پوستر سلامت» این هفته، گام به گام با خوردن یک ساندویچ همبرگر همراه می‌شویم تا ببینیم در هر دقیقه چه اتفاق‌هایی در بدن می‌افتد.

10 دقیقه بعد: مغزتان از شما تشکر می‌کند!

یک ساندویچ همبرگر بزرگ تقریبا 540 کیلوکالری انرژی دارد و باعث افزایش قند خون بیش از حد طبیعی می‌شود. در آغاز، فرمانی به مغز برای افزایش ترشح دوپامین داده می‌شود که هورمون شادی محسوب می‌شود و در بدن افرادی که ماده مخدری مانند کوکایین مصرف می‌کنند هم ترشح می‌شود و به این ترتیب فرد احساس شادی می‌کند و به مصرف بیشتر تحریک می‌شود.

20 دقیقه بعد: قند به شما حمله می‌کند!

آیا می‌دانید یک همبرگر بزرگ دارای مقادیر قابل‌ملاحظه‌ای قند و سدیم است؟ این 2 ترکیب بدن را به دریافت بیشتر وادار می‌کند و دریافت بیش از اندازه این 2 ترکیب برای بدن زیان‌هایی از جمله افزایش احتمال ابتلا به چاقی، دیابت، فشارخون و بیماری‌های قلبی را همراه دارد.

30 دقیقه بعد: سدیم به شما حمله می‌کند!

یک ساندویچ همبرگر بزرگ حاوی 970 میلی‌گرم نمک است، در حالی که سازمان جهانی بهداشت توصیه کرده افراد روزانه کمتر از 5 گرم نمک مصرف کنند. بعد از خوردن این مقدار نمک در یک وعده فرد احساس تشنگی می‌کند و در اکثر اوقات این حس با گرسنگی اشتباه گرفته می‌شود. در نتیجه فرد همچنان به غذا خوردن ادامه می‌دهد. نمک فراوانی که در یک وعده وارد بدن شده به کلیه‌ها نیز فشار می‌آورد و باعث افزایش فشارخون می‌شود و زمینه بروز بیماری‌های قلبی و سکته فراهم خواهد شد.

40 دقیقه بعد: خواب به شما حمله می‌کند!

بعد از خوردن یک همبرگر بزرگ اکثر افراد دوست‌ دارند استراحت کنند و چرتی بزنند. قند بالای موجود در همبرگر باعث افزایش ترشح انسولین می‌شود. این هورمون که از پانکراس ترشح شده باید میزان قندخون را کنترل کند. با افت ناگهانی قند بعد از ترشح انسولین، فرد احساس خستگی می‌کند و دوست دارد استراحت کند. کم‌کم دوباره گرسنگی سراغ فرد می‌آید.

60 دقیقه بعد: هضم چربی‌ها به کندی آغاز می‌شود!

به‌طور معمول 24 تا 72 ساعت زمان لازم است تا غذا در بدن هضم شود. همبرگر از جمله غذاهایی است که دیرتر هضم می‌شود و به دلیل چرب‌بودن بیش از 3 روز زمان می‌برد تا کاملا هضم شود. جالب است بدانید اسیدهای چرب ترانس در بدن 51 روز زمان لازم دارند تا هضم شوند و یک همبرگر بزرگ 5/1 گرم چربی ترانس دارد. مطالعات مختلف نشان داده‌اند دریافت این گروه از چربی‌ها احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی، چاقی، سرطان و دیابت را افزایش می‌دهد، بنابراین اگر ساندویچ همبرگر را هر‌از‌گاهی در برنامه غذایی خود می‌گنجانید، سعی کنید به جای سیب‌زمینی سرخ‌شده کنار این ساندویچ از سالاد و به جای انواع کولاها از آب معدنی استفاده کنید. نان مصرفی‌تان را نیز می‌توانید از نوع سبوس‌دار درخواست کنید و اندازه کوچک ساندویچ را سفارش دهید.

هفته نامه سلامت-547

از بی‌گوانیدها و سولفونیل‌اوره تا داروهای تک‌دوزی که در دست تولیدند
داروهای خوراکی دیابت

دکتر حمیدرضا آقائی میبدی

فوق‌تخصص بیماری‌های غدد و متابولیسم، عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران

درمان‌های دیابت را می‌توان به 3 گروه اصلی تقسیم‌ کرد:

• تغییر شیوه زندگی و پیروی از یک رژیم غذایی سالم؛

• داروهای خوراکی و غیرانسولینی و

• درمان با انسولین.

در یادداشتی که پیش رو دارید، به مقوله داروهای خوارکی می‌‌پردازیم که خود به 7 گروه اصلی تقسیم می‌شوند: بی‌گوانیدها، سولفونیل اوره، مهارکننده‌های آنزیم 4-DPP، تیازولیدندیون‌ها، مگلیتینید‌ها، مهارکننده‌های آنزیم آلفا گل?کوز?داز و مهارکنندگان SGLT2.

1. بی‌گوانیدها: خط اول درمان داروی خوراکی برای درمان دیابت نوع2 معمولا بی‌گوانیدها هستند که سردسته آنها متفورمین است. این دارو تقریبا برای تمام بیماران تجویز می‌شود مگر اینکه منع مصرف وجود داشته باشد.

2. سولفونیل اوره: بعد از متفورمین، این گروه دارویی بیشترین مصرف را از داروهای خوراکی بین بیماران دیابتی نوع2 دارد. سردسته آنها نیز 2 داروی گلی‌کلازید و گلی‌بن‌کلامید هستند. امروزه گلی‌کلازید به دلیل عوارض کمتر، استفاده بیشتری دارد. این داروها در کاهش قندخون اثرگذاری تقریبا مشابهی با متفورمین دارند و باعث افزایش ترشح انسولین از سلول‌های بتای لوزالمعده می‌شوند. بیماران مبتلا به نارسایی کلیه نباید از آنها استفاده کنند.

3. مهارکننده‌های آنزیم 4-DPP: از این گروه دارویی نیز می‌توان در خط دوم درمان بعد از متفورمین استفاده کرد. در حال حاضر داروی سیتاگلیپتین از این گروه در کشور ما موجود است. این دارو باعث افزایش وزن نمی‌شود و بر سلامت قلب و عروق آثار مثبتی دارد. علاوه بر قند ناشتا، قندهای بعد از غذا را هم کاهش می‌دهد.

4. تیازولیدندیون‌ها: از این گروه دارویی در حال حاضر پیوگلیتازون در ایران موجود است. معمولا به‌عنوان خط سوم یا چهارم درمان به کار می‌رود. به عبارت ساده‌تر، اگر بیمار به داروهای اولیه جواب ندهد، تیازولیدندیون‌ها برایش تجویز می‌شوند. این گروه دارویی ممکن است باعث ادم یا تورم پاها شوند. به همین دلیل ممکن است بیمار افزایش وزن پیدا کند. مقداری هم عوارض کبدی دارند و تا حدودی احتمال پوکی استخوان را در سنین بالا افزایش می‌دهند.

5. مگلیتینید‌ها: از دیگر دسته‌های دارویی دیابت که باعث افزایش ترشح انسولین می‌شوند، مگلیتینید‌ها هستند. در حال حاضر تنها داروی ریپاگلیناید از این گروه در کشور موجود است. این دارو نسبت به سولفونیل اوره‌ها و متفورمین اثرگذاری کمتری در کاهش قندخون دارد و بیشتر باعث کاهش قندهای بعد از غذا می‌شود.

6. مهارکننده‌های آنزیم آلفا گل?کوز?داز: از این گروه دارویی تنها آکاربوز در ایران وجود دارد که مانع جذب قند از دستگاه گوارش می‌شود. اثرگذاری تقریبا ضعیفی دارد و قند‌های بعد از غذا را کاهش می‌دهد. در نارسایی کلیه نیز نباید از آن استفاده کرد. همچنین عوارض گوارشی مانند نفخ شکم، دل‌پیچه و اسهال ایجاد می‌کنند.

7. مهارکنندگان SGLT2: این داروها جدیدتر هستند و باعث افزایش دفع قندخون از طریق ادرار می‌شوند، اما هم‌اکنون در ایران وجود ندارند.

داروهای تک‌دوز در دست تولید

داروسازان امروزه سعی دارند داروهایی را تولید کنند که مصرفشان برای بیمار راحت‌تر باشد. هدف این است که تعدد دوز و دفعات مصرف دارو کاهش یابد و با یک بار مصرف دارو در طول روز همان اثرگذاری حفظ شود. آنها تغییراتی در داروها ایجاد می‌کنند تا اثرش آن طولانی و سرعت جذبش تعدیل شود. سیتاگلیپتین در ایران موجود است و با یک بار مصرف 24 ساعت در بدن اثر می‌گذارد. متفورمین آهسته‌رهش نیز در دست تولید است اما بعضی داروها مثل ریپاگلیناید و آکاربوز به دلیل طول اثر کوتاه‌تر باید حتما 2 تا 3 بار در روز و قبل از هر وعده غذا مصرف شوند.

ایران از لحاظ دسترسی به داروهای دیابت در وضعیت مطلوبی است

دکتر مجتبی ملک

فوق‌تخصص بیماری‌های غدد و متابولیسم، استاد دانشگاه علوم‌پزشکی ایران

بیماران مبتلا به دیابت، معمولا درمان را با یک دارو آغاز و بعد از حدود 2 تا 3 سال به داروی دوم نیاز پیدا می‌کنند. با گذشت 2 تا 3 سال دیگر هم ممکن است داروی سوم یا حتی انسولین برای آنها تجویز شود. به‌طور میانگین، بین 5 تا 10 سال بعد از شروع دیابت بسیاری از بیماران دیگر به داروهای خوراکی جواب نمی‌دهند و باید انسولین تزریق کنند، اما باید توجه داشت این مدت زمان برای هر فرد متفاوت است. زمینه ژنتیکی، رعایت نکته‌ها و درمان‌های لازم، مراجعه پزشکی به‌موقع، میزان قندخون، فعالیت بدنی و ... همگی در این امر تاثیرگذارند. بعضی ازبیماران با رعایت شیوه زندگی درست قادر هستند که تا سال‌های طولانی دیابت خود را با مصرف قرص کنترل کنند. در مقابل، بعضی دیگر بعد از مدت کوتاهی به انسولین نیاز پیدا می‌کنند.

دیابت بیماری مزمنی است که باید تا آخر عمر با مصرف دارو کنترل شود. بسیاری از افراد علاوه بر داروهای دیابت باید از داروهای چربی و فشارخون نیز در دفعات مکرر طی 24 ساعت استفاده کنند. حتی گاهی اوقات تعداد داروهای مصرفی این افراد به 20 قرص در روز هم می‌رسد. خوشبختانه در حال حاضر ایران از لحاظ دسترسی به داروهای دیابت در وضعیت نسبتا مطلوبی قرار دارد. فقط شاید 1 یا 2 رده دارویی در کشور موجود نباشد که آنها هم ممکن است تا یک سال آینده در دسترس قرار بگیرند. البته داروهای جدید الزاما عوارض احتمالی کمتری ندارند و هر دارویی عوارض خاص خود را دارد.

داروی تازه دیابت

در بازار ایران

دکتر شهاب شاهوردی

مدیر بازاریابی مجموعه داروسازی کوبل‌دارو

سیاست‌های کلی یک مجموعه داروسازی روزآمد و کارآمد باید مبتنی بر پیشرو بودن در نوآوری و کیفیت باشد. در مجموعه ما نیز ضمن توجه به این امر، یکی از محورهای اصلی در برنامه‌ها، تقویت خط تولید محصولات خوراکی ضددیابت بوده و همیشه سعی بر این بوده است که انتخاب محصولات بر مبنای نیازهای بازار صورت گیرد.

یکی از این محصولات، داروی زیپتین با نام ژنریک سیتاگلیپتین است که برای اولین بار در ایران در داروسازی دکتر عبیدی تولید شده است. این داروی خوراکی به بیماران دیابتی کمک و از نیاز زودهنگام آنها به داروهای تزریقی پیشگیری می‌‌کند.

البته در کنار این امر، افزایش آگاهی مردم و به ویژه بیماران مبتلا به دیابت نسبت به این بیماری نیز از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.

طبق بررسی‌های انجام‌شده و آمارهای پراکنده، حدود 5 میلیون دیابتی در ایران وجود دارد و گفته می‌شود که حدود نیمی از دیابتی‌ها نیز از بیماری خود بی‌خبرند زیرا هنوز آن‌طور که باید و شاید، در مورد روش‌های غربالگری و علائم دیابت به عموم مردم اطلاع‌رسانی نشده است، بنابراین یکی از رسالت‌های پیش رو در این عرصه، آگاهی‌بخشی در خصوص علائم دیابت و آزمایش‌های غربالگری در سنین مختلف است.

به این ترتیب بیماران به موقع متوجه دیابت خود می‌شوند و با مراجعه به پزشک از بروز عوارض آن پیشگیری می‌کنند.

هفته نامه سلامت-547

«میزگرد رژیم‌درمانی» درباره روند کنترل دیابت خانم نسرین آل‌آقا با حضور دکتر محمدرضا مهاجرتهرانی فوق‌تخصص غدد و متابولیسم، دکتر علی ترکمان فوق‌تخصص جراحی زانو و دکتر حسین ایمانی متخصص تغذیه
چگونه دیابتم را کنترل کردم؟

پزشکان و متخصصان تغذیه متفق‌القول می‌گویند خط اول درمان دیابت، رژیم غذایی و فعالیت بدنی است. مهمان این هفته «میزگرد رژیم‌درمانی» نیز این موضوع را به تجربه درک کرده است. نسرین آل‌آقا، خانمی‌72 ساله با قد 162 سانتی‌متر است که با پیروی از اصول رژیم‌درمانی و 10 کیلوگرم کاهش وزن موفق شده قند خونش را بدون نیاز به انسولین‌درمانی کنترل کند. ایشان که با مراجعه به متخصص تغذیه طی 4 ماه
10 کیلوگرم وزن کم کرده و وزنش را از 75 به 65 کیلوگرم رسانده، 5 ماه است وزنش را حفظ کرده و از تجربه‌اش در این زمینه می‌گوید. در ادامه می‌توانید جزییات رژیم غذایی ایشان را از زبان خودشان و نظر متخصصان «سلامت» را درباره نقش رژیم‌درمانی در کنترل قند خون ایشان بخوانید.

ادامه مطلب...