در حالی که نایب رئیس شورای شهر تهران، «مرتضی طلایی» از شهرداری خواسته تا اهتمام بیشتری برای اجرای مصوبات شهر بدون دخانیات داشته باشد، هر روز نهتنها شاهد مصرف بیشتر دخانیات در این شهر شعارزده هستیم که مدتی است با اینکه بحث درباره ضرر و زیانهای قلیان در همهجا وجود دارد، با تبلیغهایی با عناوین فستدود، قلیان آماده، مستر قلیون و... روبرو میشویم که قلیان را با سادهترین و سریعترین راه برای شما عرضه میکنند. آنها برای مصرفکنندگان، قلیانهای یکبار مصرف و در تعداد زیاد برای میهمانیها و دورهمیهای خانوادگی میآورند در حالی که هنوز مشخص نیست دقیقا چه کسی و با چه هدفی به آنها مجوز داده است؟ آنچه در ادامه میآید، گزارش میدانی «سلامت» در این رابطه است که با تماس با چند مرکز ارسال قلیان انجام گرفته است.
همه مدل قلیان با سرویس رایگان
«شبی گفتم به قلیانم که از جانم چه میخواهی/ نوشت با خط دود خود به دردت میخورم گاهی/ تو بر من مینهی آتش که درد خود کنی تسکین/ من بیچاره میسوزم تو از حالم چه میدانی؟» این شعر روی تراکت تبلیغی نوشته شده که به گفته همان تراکت تبلیغی، از ساعت 10 صبح تا 12 شب برای شما قلیان آماده در منزل و محل کار با قیمتی بسیار ارزان سرو میکند. در تراکت دیگری با عنوان بزرگ «تک قلقل» میخوانیم: «تعجب نکنید! برای اولینبار در ایران، دیگر لازم نیست شما از مغازه یا شرکت خود خارج شوید، ما میآییم پیش شما. عرضه قلیان تلفنی برای شما با سرویس رایگان، با 3 طعم مختلف و زغال لیمو.»
البته شرطی هم دارد و اولویت با افرادی است که با تلفن ثابت برای قلیان تماس میگیرند. مدت استفاده از قلیان هم 1 ساعت و ساعت عرضهدهی قلیان از 10 صبح تا 8 شب اعلام شده. در تماس تلفنی که با یکی از این محلهای عرضه قلیان تلفنی داریم، فردی که تلفن را پاسخ به سوال ما که در جواب اینکه در چه مناطقی از تهران این سرویسدهی رایگان قلیان را دارید، میگوید: «ما به کل تهران سرویس میدهیم؛ معذوریتی هم در تعداد قلیانها نداریم، تنها کافی است یک روز قبل با ما تماس بگیرید تا برایتان قلیانها را آماده کنیم و به هر کجا که میخواهید، بفرستیم.» او درباره مدل قلیانهایی که دارند، میگوید: «هر مدل قلیانی که بخواهید، به شما عرضه میکنیم. کنار قلیانها هم ژل، پاستیل و باسلوق بهعنوان دسر میگذاریم.» او که تحت عنوان سفارشگیرنده با مشتری که در واقع خبرنگار هفتهنامه «سلامت» بود، صحبت میکرد، درباره هزینه هر قلیان ارسالی گفت: «هر قلیان 10 هزار تومان حساب میشود که البته دیگر هزینه پیک و ارسال ندارد.»
پک کامل میخواهید؟!
شماره تلفن تراکت خوشآب و رنگ بعدی را میگیریم و تحتعنوان سفارش برای میهمانی از فرد پاسخدهنده که میگوید جای ثابتی -قهوهخانه- برای عرضه ندارند و فقط قلیان ارسال میکنند، از نحوه کارشان میپرسیم. فرد پاسخدهنده که به نظر میانسال میآید و باحوصله و صبر کامل به سوالها جواب میدهد، مسیری که آنها قلیان را در آن عرضه میکنند، ناحیه غرب تهران، جنتآباد، شهرک غرب، آریاشهر و مرزداران میداند و میگوید: «اگر مسیری که هستید، از این محدوده دورتر باشد، حدود 5 تا 7 هزار تومان پول پیک و ارسال قلیانها میشود. وسیله نقلیهای که قلیانها را میآورد، موتور است و باید 2 روز قبل از ارسال با ما تماس بگیرید و مبلغی را بهعنوان پیشپرداخت بدهید تا در موعد مقرر قلیانها ارسال شوند.»
او میافزاید: «اگر تعداد قلیانهایی که میخواهید بیشتر از 20 قلیان باشد، شامل تخفیف میشوید و قیمت پک کامل که 19 هزار تومان است، به 15 هزار تومان کاهش پیدا میکند. انبر، زغال خوب، دسر شور (آجیل، تخمه آفتابگردان و کدو) و دسر شیرین (نقل، پاستیل، خرما، 2 عدد نسکافه) جزو این پک هستند.» او در توضیح کیفیت زغال هم میگوید: «روشن کردن زغالهایی که برایتان میفرستیم به هیچوجه سخت نیست و نیازی به چرخاندن زغال هم ندارید و با یک کبریت و کمتر از 10 ثانیه قلیان روشن میشود و برای بیش از 2 ساعت جواب میدهد.» او که با لهجه شیرین آذری توضیح میدهد، درباره توتونهایی که ارسال میکنند، میگوید: «کاملا خیالتان جمع باشد، توتون باکیفیت با میوههای طبیعی و با طعمهای پرتقال- خامه، پرتقال- نعناع، بلوبری، دوسیب و خیلی طعمهای دیگر موجود است.» او میزان پیشپرداخت برای 20 قلیان را 55 تا 80 هزار تومان میداند و درباره تجربهشان در زمینه آماده کردن تعداد زیاد قلیان میگوید: «خانم! اصلا تمام کار ما برای میهمانیهای بزرگ است و قلیان بیشتر برای میهمانیها و جشنها ارسال میشود. حتی اگر بخواهید در هر ساعتی قلیان را برایتان به پارک و محل زندگی و کارتان میرسانیم.» در تراکت تبلیغی قلیانی که نشان داده شده بیشتر در اندازه یک لیوان است. این فرد فروشنده با تایید اینکه قلیانهای ارسالیشان شکل خاصی دارند، میگوید: «این قلیان را همه جا میتوانید استفاده کنید زیرا سبک و راحت است و با یک کبریت و بدون زور اضافی(!) روشن میشود. برای همین هنگام رانندگی، در محل کار، کویر، پارک، دشت و دریا میتوانید با خودتان ببرید و استفاده کنید.» مهندس بهزاد ولیزاده، کارشناس مسوول کمیته کشوری مبارزه با دخانیات، درباره این قبیل قلیانها میگوید: «این قلیان مانند سایر قلیانهاست و از نظر تنباکو و مواد مضری که در آن به کار رفته، تفاوتی نمیکند. ما از طریق گزارشات دانشگاههای علومپزشکی از وجود این قلیانها باخبر شدیم و به وسیله معاونت بهداشتی پیگیری و به همه دانشگاهها ابلاغ کردیم در صورت مشاهده، با عرضه این قلیانها مقابله کنند. به گفته او، وزارت بهداشت با کمک پلیس فتا و نیروی انتظامی جمعآوری این قلیانها را در دستور کار دارد: «جمعآوری قلیانها کار مشکلی است زیرا دسترسی به این افراد آسان نیست، اما ما پیگیر مقابله با عرضه قلیانهای یکبارمصرف هستیم چون تفاوتی با قلیانهای معمولی ندارند و مضراتش هم یکسان است. همچنین طبق قانون، تبلیغ و عرضه محصولات دخانی از طریق اینترنت ممنوع و این کار خلاف قانون است.»